Zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Subyektiv huquq – murakkab hodisa bo‘lib, o‘z ichiga bir qator huquqiy vakolatlarini qamrab oladi. Bularga:

• 
  shaxsiy faktik harakatlarga nisbatan bo‘lgan huquq;
  
• 
  yuridik harakatlarga nisbatan bo‘lgan huquq;
  
• 
  talab qilish huquqi;
  
• 
  kuch ishlatishga moyillik huquqi.
  

Subyektiv yuridik majburiyat – subyektning sodir etishi lozim bo‘lgan xatti-harakati turi va o‘lchovi.
Yuridik majburiyat – bu huquqiy munosabat ishtirokchilarining tegishli huquqiy normaga asosan o‘zlarining burchi bo‘lgan harakatni amalga oshirishlari va muayyan harakatlarni sodir etishdan o‘zlarini tiyishlari.
Yuridik majburiyatlarning quyidagi belgilari mavjud:

• 
  zarur bo‘lgan choralar;
  
• 
  huquq normalari talablariga ko‘ra yoki yuridik faktlar asosida o‘rnatiladi;
  
• 
  majburiyat vakolatli tomonning manfaatlarini ko‘zlab o‘rnatiladi;
  
• 
  majburiyat – nafaqat majburiy hol bo‘libgina qolmasdan, balki u majburiyat olgan shaxsning real faktik xulqidir;
  
• 
  majburiyatga ega shaxsning oldida tanlash imkoniyati bo‘lmaydi. Yuridik majburiyatni bajarmaslik yoki uni to‘la bajarmaslik huquqni buzish hisoblanadi va davlat tomonidan choralar ko‘rishni taqozo etadi.
  

Yuridik majburiyatlar uchta asosiy shaklga ega:

• 
  taqiqlangan harakatlardan o‘zini tutish;
  
• 
  muayyan harakatlarni sodir etish;
  
• 
  tashkiliy, mulkiy va shaxsiy xarakterga ega bo‘lgan huquqlardan chegaralanish.