Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

 
88-модда. Қишлоқ хўжалиги ва ўрмон хўжалиги ишлаб чиқариши 
нобудгарчиликларининг ўрнини қоплаш тартибида 
тушадиган маблағлардан фойдаланиш 
Қишлоқ 
хўжалиги 
ва 
ўрмон 
хўжалиги 
ишлаб 
чиқариши 
нобудгарчиликларининг ўрнини қоплаш тартибида тушадиган маблағлардан 
қуйидаги белгиланган мақсадга кўра фойдаланилади: 

---

381 
янги ерларни ўзлаштириш ва суғориладиган ерларни комплекс 
реконструкция қилиш; 
тупроқ унумдорлигини ошириш; 
коллектор-дренаж тармоқларини қуриш ва қайта қуриш, суғориладиган 
ерларни капитал режалаштириш ва уларнинг сув билан таъминланиш 
даражасини ошириш; 
пичанзорлар ва яйловларни тубдан яхшилаш; 
ерлар олиб қўйилиши ва ажратилиши муносабати билан бузилган ер 
тузиш бўйича лойиҳа ва бошқа ҳужжатларни тузатиш ѐки тайѐрлаш. 
Ушбу модданинг биринчи қисмида кўрсатилган маблағлардан вилоят 
ҳокимининг қарорига биноан қишлоқ хўжалиги маҳсулоти етиштиришни 
кўпайтиришга қаратилган бошқа тадбирларни амалга оширишда ҳам 
фойдаланилиши мумкин. 
Ўрмон хўжалиги ишлаб чиқариши нобудгарчиликларининг ўрнини қоплаш 
тартибида тушадиган маблағлар алоҳида ҳисобга олиб борилади ҳамда 
улардан ўрмонлар ва ўрмон-мевали дарахтзорларни барпо этиш ва тиклаш, 
қумли ерлар, сув ҳавзалари ҳамда дарѐларнинг қирғоқ бўйи минтақаларида 
дарахтзорлар барпо этиш, шунингдек ўрмон ерлари ҳолатини яхшилашга 
қаратилган бошқа тадбирларни амалга ошириш учун фойдаланилади. 
1.Қишлоқ 
хўжалиги 
ва 
ўрмон 
хўжалиги 
ишлаб 
чиқариши 
нобудгарчиликларининг ўрнини қоплаш тартибида тушадиган маблағлардан 
фойдаланиш мақсади қонунчиликда тўғридан-тўғри назарда тутилган. 
Жумладан, янги ерларни ўзлаштириш ва суғориладиган ерларни комплекс 
реконструкция қилишга; тупроқ унумдорлигини оширишга; коллектор- дренаж 
тармоқларини қуриш ва қайта қуриш, суғориладиган ераларни капитал 
режалаштириш ва уларнинг сув билан таьминлаш даражасини оширишни; 
пичанзорлар ва яйловларни тубдан яхшилашга; ерлар олиб қўйилиши ва 
ажратилиши муносабати блан бузулган ер тузатиш бўйича лойиҳа ва бошқа 
ҳужжатларни тузиш ѐки тайѐрлаш мақсадларида фойдаланилади. 
Ўзбекистон республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1992 йил 15 июндаги 
282- сон қарори билан тасдиқланган‖ Ўзбекистон Республикасида ерларнинг 
қишлоқ ва ўрмон хўжалигини юритиш билан боғлиқ бўлмаган эҳтиѐжлари учун 
олиниши муносабати билан қишлоқ хўжалиги ва ўрмон хўжалиги ишлаб 
чиқариши нобудгарчилиги ҳжмларини аниқлаш ҳамда уларнинг ўрнини 
қоплаш тартиби тўғрисида‖ги Низомининг 11,12,13,14,15 бандларида қишлоқ 
хўжалиги ва ўрмон хўжалиги ишлаб чиқариши нобудгарчиликларининг ўрнини 
қоплаш тартибида тушадиган маблағлардан фойдаланиш тартиби ҳақида сўз 
юритилган бўлиб , унга мувофиқ. қишлоқ хўжалиги ва ўрмон хўжалиги ишлаб 
чиқариши нобудгарчилигини қоплаш учун тушган маблағлар махсус мақсадга 
эга бўлиб, ундан қуйидагилар учун фойдаланилади: 
­
янги ерларни ўзлаштиришга; 
­
суғориладиган ерларни тўла-тўкис қайта тиклашга; 
­
зовур-зах қочириш шохобчаларини қуришга ва қайта қуришга; 
­
суғориладиган ерларни тубдан текислашга; 

---

382 
­
суғориладиган ерларнинг сув таъминотини оширишга; 
­
суғориладиган маданий яйловлар яратиш ва тиклашга; 
­
пичанзорлар ва яйловларни тубдан яхшилашга; 
­
дарахтзорлар барпо этиш ва тиклашга; 
­
йўқолиб кетган ўрмон уруғчилиги, туп (пархиш) дарахтлар ва саноат 
дарахтзорлари, боғлар, узумзорлар, тутзорлар, мевазорлар, кўчатхоналар барпо 
этиш ва тиклашга; 
­
ерларнинг унумдорлигини ошириш, қумлар, сув ҳавзалари ва 
дарѐларнинг қирғоқларини мустаҳкамлаш ва дарахтзорларга айлантириш, тоғ 
қияликларини поғона-поғона қилиб ишлаш ва бошқа эрозияга қарши чора-
тадбирларни амалга оширишга; 
­
ер тузиш, кадастрлаш ва ўрмон тузиш ишлари, шунингдек, уларни 
компьютерлаштиришга. 
Қишлок 
хўжалиги 
ва 
ўрмон 
хўжалиги 
ишлаб 
чиқариши 
нобудгарчилигининг ўрнини қоплаш мақсадида тушган маблағлар юқорида 
кўрсатилган тадбирларни амалга ошириш учун, қоидага кўра, ерлари олиб 
қўйилган эгалик қилинадиган ва фойдаланиладиган ерларда ишлатилади. 
Қишлоқ 
хўжалиги 
ва 
ўрмон 
хўжалиги 
ишлаб 
чиқариши 
нобудгарчилигининг 
ўрнини 
қоплаш 
учун 
тушган 
маблағларнинг 
фойдаланилмаган қолдиқлари йилнинг охирида олиб қўйилмайди ва кейинги 
йилда юқорида кўрсатилган чора-тадбирларни молиявий таъминлашга 
йўналтирилади. 
Лойиҳани жойига кўчириш ва ерлардан доимий фойдаланиш ҳуқуқини 
берувчи давлат ҳужжатларини тайѐрлаш ер майдонлари ажратилган 
корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар томонидан қишлоқ хўжалиги ва 
ўрмон хўжалиги ишлаб чиқариши нобудгарчилигининг ўрни қоплангандан 
сўнггина амалга оширилади. 
Қишлоқ 
хўжалиги 
ва 
ўрмон 
хўжалиги 
ишлаб 
чиқариши 
нобудгарчилигининг ўрнини қоплаш бўйича мажбуриятларни бажармаган 
корхоналар, муассасалар ва ташкилотларга қўшимча ер ажратилмайди. 
2. Шуни алоҳида таькидлаш жоизки, ердан фойдаланувчилар тупроқ 
унумдорлигини ошириш юзасидан самарали чораларни кўришлари, тупроқни 
шамол ва сув эрозиясидан сақлаш юзасидан ташкилий – ҳўжалик, агротехника, 
мелироция тадбирларини амаолга оширишлари, ерларнинг шўрланиш, зах 
босиш, ифлосланиш ҳолатига йўл қўймасликлари, бегона ўтлар пайдо 
бўлишининг 
олдини 
олишлари, 
шунингдек 
тупроқнинг 
ҳолатини 
ѐмонлаштирувчи бошқа жараѐнларга йўл қўймасликлари, минерал ўғитларни 
тўғри ишлатишлари, ишлаб чииқариш чиқиндилари ва бошқа чиқитлар, оқова 
сувлар билан ифлосланишига йўл қўймасликлари, кимѐвий ва радиоактив 
буғланишига, умуман , экология вазияти ѐмонлашувигва олиб келадиган бошқа 
ҳолатларини вужудга келишини олдини олишга қаратилган чора- тадбирларни 
амалга оширишга қаратилгандир. Маблағлардан ўзгача мақсадларда 
фойдаланиш қонунчиликда назарда тутилган юридик жавобгарликни келтириб 
чиқаради. 

---

383 
Амалдаги қонунчилик қишлоқ хўжалиги ва ўрмон хўжалиги ишлаб 
чиқариши нобудгарчиликларининг ўрнини қоплаш тартибида тушадиган 
маблағлардан вилоят ҳокимининг қарорига асосан ҳам қонунчиликда назарда 
тутилмаган, қишлоқ хўжалиги маҳсулоти етиштиришни кўпайтиришга 
қаратилган бошқа тадбирларни амалга оширишда ҳам фойдаланилиши мумкин. 
Лекин, 
Қонуннинг 
1-моддаси 
бандларида 
белгиланган 
тадбирларга 
маблағларни йўналтириш биринчи галдаги вазифа ҳисобланиб, қўшимча 
маблағларгина вилоят ҳокимининг қарорига асосан қишлоқ хўжалиги 
маҳсулоти етиштиришни кўпайтиришга қаратилган бошқа тадбирларни амалга 
оширишга сарфлаш мақсадга мувофиқдир. 
3. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши нобудгарчиликларининг ўрнини 
қоплаш тартибида тушадиган маблағлардан фарқли ўлароқ, ўрмонхўжалиги 
ишлаб чиқариши нобудгарчиликларининг ўрнини қоплаш тартибида тушадиган 
маблағлар юзасидан алоҳида ҳисоб юритилади.
Ўзбекистон Республикасининг 1999 йил 15 апрелдаги‖ Ўрмон 
тўғрисида‖ги қонуннинг 41- моддасида ― Ўрмонларни мухофаза қилиш, 
қўриқлаш, улардан оқилона фойдаланиш ва уларни такрорий кўпайтиришни 
молиялаштириш ҳамда иқтисодий рағбатлантириш‖ ҳақида сўз юритилган 
бўлиб, ушбу моддага мувофиқ‖ ўрмонларни мухофаза қилиш , қўриқлаш, 
улардан оқилона фойдаланиш ва уларни такрорий кўпайтиришни 
молиялаштириш давлат бюджети маблағлари ва бошқа манбалар ҳисобидан 
амалга оширилади. 
Ўрмонларни мухофаза қилиш, қўриқлаш, улардан оқилона фойдаланиш 
ва уларни такрорий кўпайтиришни иқтисодий рағбатлантириш тадбирларини 
амалга ошириш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси 
томонидан белгиланади. 
Шархланаѐтган 
моддада 
ўрмон 
хўжалиги 
ишлаб 
чиқариши 
нобудгарчиликларининг ўрнини қоплаш тартибида тушадиган маблағлар 
алоҳида ҳисобга олиб борилиши ҳамда улардан ўрмонлар ва ўрмон-мевали 
дарахтзорларни барпо этиш ва тиклаш, қумли ерлар, сув ҳавзалари ҳамда 
дарѐларнинг қирғоқ бўйи минтақаларида дарахтзорлар барпо этиш, шунингдек 
ўрмон ерлари ҳолатини яхшилашга қаратилган бошқа тадбирларни амалга 
ошириш учун фойдаланиш ҳам назарда тутилади. 

---

384