Ўzbekiston respublika oliy va ўrta maxsus

 
7.5. Strategiyani qayta ko‘rib chiqish 
Samarasiz faoliyat noto„g„ri strategiya natijasi bo„lsa, vaziyatni bir necha yo„llar 
bilan izga solish mumkin, ya‟ni:
1) kompaniyani raqobat mavqeini o„zgartirish uchun Yangi raqobat 
yondashuvini tanlash;
2) biznesning umumiy strategiyasini qo„llab-quvvatlash uchun kompaniyaning 
ichki funksional xizmatlar strategiyasini o„zgartirish;
3) shu tarmoqdagi boshqa kompaniya bilan qo„shilishi orqali paydo bo„lgan 
Yangi kompaniyani Yangi strategiyasini yaratish;
4) kompaniya imkoniyatlariga moslash uchun tovar nomenklaturasini va 
iste‟molchilarini qisqartirish. 
Kompaniyaga mos keladigan yo„lni tanlash tarmoqdagi vaziyatga, kompaniyani 
kuchli va kuchsiz tomonlariga va biznesdagi inqirozga bog„liq. 
Umumiy tushumlarni oshirish. Umumiy tushumlarni oshirish asosan sotish 
hajmini ko„paytirishni nazarda tutadi. Sotish hajmini oshirishga qaratilgan bir qancha 
choralar mavjud: narxlarni pasaytirish, reklamani kuchaytirish, iste‟molchilarga 
qo„shimcha xizmatlar taklif etish va mahsulotni tezkor takomillashtirish. Umumiy 
tushumlarni va sotish hajmini oshirishga harakat qilinadi, qachonki:
1) joriy xarajatlar smetasiga nisbatan xarajatlarni pasaytirish imkoniyatidan 
qat‟iy nazar faoliyat o„z rentabilligini yo„qotsa;

---

134 
2) mavjud ishlab chiqarish quvvatlaridan unumli foydalanish foydani oshirish 
asosi bo„lsa. Agar xaridorlar talabi tovar narxiga nisbatan sezgir bo„lmasa, narxni 
pasaytirish emas, balki oshirish lozim. 
Xarajatlarni pasaytirish. Agar kompaniyaga ishlab chiqarish strategiyasi 
nomuvofiq bo„lib, xarajatlar strukturasi esa uni jiddiy o„zgartirish imkoniyatiga ega 
bo„lsa, xarajatlarni pasaytirish strategiyasi faqat shu vaziyatda yaxshi samara beradi. 
Ishlab chiqarish samarasiz bo„lib, uni tez o„zgartirish imkoni mavjud bo„lsa va 
noo„rin xarajatlar yaqqol ko„zga tashlanib, uni tezkorlik bilan tuzatish mumkin bo„lsa 
hamda kompaniya zararsizlik nuqtasiga yyetarlicha yaqin bo„lsa, xarajatlarni 
pasaytirish mumkin. Har tomonlama tejamkorlik strategiyasi kompaniyaning katta 
mablag„ini saqlab qolish imkonini yaratadi. 
Aktivlarni sotish. Aktivlarni kamaytirish strategiyasi quyidagi vaziyatlarda 
muhim ahamiyatga ega: naqd pul hajmi kritik bo„lib, uni yaratish yo„llari
8
:
1) kompaniyani ba‟zi aktivlarini sotish (korxona va asbob-uskunalar, er, ixtiro, 
patent yoki foyda keltiruvchi filiallarni sotish);
2) tejamkorlik, (tovar nomenklaturasini qisqartirish, eski korxonalarni yopish 
yoki sotish, ishchilar sonini qisqartirish, noqulay bozorlarni tark etish, xizmatlar 
sonini qisqartirish va boshqalar) krizis vaziyatlarda faoliyat ko„rsatadigan 
kompaniyalar zararli operatsiyalardan voz kechish va mablag„larni oqib ketadigan 
kanallarni yopish uchungina emas, balki navbatdagi biznes uchun ko„proq 
mablag„larni saqlab qolish maqsadida aktivlarni sotadilar. 
Strategiyalar kombinastiyasidan foydalanish. Bu strategiya kompaniya uchun 
juda og„ir vaziyatlarda qo„llaniladi. Bundan tashqari, strategiyalar kombinatsiyasi 
yangi rahbarlarga o„zgarishlarni amalga oshirish uchun vakolatlar erkinligini beradi. 
Muammo qanchalik og„ir bo„lsa, uning yechimi keng tashabusslarni o„zida mujassam 
etish ehtimoli shunchalik yuqori. 
To„liq yangilanish strategiyasi yuqori tavakkalchilikka ega chora hisoblanadi va 
odatda muvaffaqiyatsizlik bilan tugaydi. Naqd pul va qobiliyat etishmasligi, to„liq 
8
Michael A. H:II. Strategic Management: Competitiveness and Globalization – Concepts and Cases. South - Western 
Collage Pub. 2014. USA. 126 p. 

---

135 
yangilanish strategiyasini uzoq kutish, raqibning kuchli ekanligi kompaniyani 
muvaffaqiyatsizligiga sabab bo„lgan vaziyatlar tajribada ko„plab uchraydi.