Ўзбекистон миллий университети Фалсафа факультети Ўзр фа фалсафа ва ҳуқуқ институти

- минтақада, Мустақил Давлатлар Ҳамдўст-лигинида, жаҳондаги мамлакатлар
билан алоқа ва муносабатларда тенг ҳуқуқлик, ўзаро манфаатдорлик, бошқа
мамлакатларнинг ички ишларига аралашмаслик амал қилинаётгалиги;

• 
  кўпгина халқ манфаатларига жавоб берувчи иқтисодий сиёсат, инсон
  манфаатларига қаратилган баъзи иқтисодиётининг реал йўллари танлаб
  олинаётганлиги;
  
• 
  республикамизнинг барча фуқаролари ва фридик шахсларига ташаббус
  кўрсатиш ва ишбилармонликни ривожлантириб, эркин хўжалик фаолиятини амалга
  ошириш учун тенг имконият яратиш кафолатланаётганлиги;
  

- мустацил Ўзбекистонни ривожлантиришнинг маънавий негизлари сифатида
умуминсоний қадриятларга содиқлик, халқимиз маданий меросини мустаҳкамлаш ва
ривожлантириш, инсоннинг ўз имкониятларини эркин намоён илиши ва
ватанпарварликнинг асосий омил сифатида қаралаётганлиги.²⁸
Хуллас, Ўзбекистоннинг мустақил ривожланиш йўлига ўтганлиги, унда умумий
қадриятлар тизимининг шаклланиши ва барқарорлигини таъминлайдиган асос
омилларидан биридир. Мустақиллик туфайли республикамизда янги демократик
қадриятлар тизимини шакллантириш имкони очилди.
Мустақиллик бугунги Ўзбекистонда идеал қадриятдан амалиётга айланиб
бормоқда. Бунда сиёсий, иқтисодий, маданий, маънавий соҳаларда туб ўзаришларни
амалга ошириш, халқ тинчлиги, эркинлиги ва фаровонлигини таъминлаш, бемократик
қонунларга асосланган хаёт тизими вужудга келтириш, ҳар бир шахснинг камолоти,
қобилияти ва исътедодини намоён қилиш учун тўлиқ имкониятларни яратиш борасида
бажарилиши лозим бўлган масъулиятли вазифалар пайдо бўлди.
Янги қадриятлар тизимининг вужудга келиши, жамиятдаги асосий ижтимоий
субъектларнинг ўзаро ҳамжиҳатлиги, келишуви, ҳамкорлиги асосидаги фаолиятининг
мезонига айланиши бир қанча вақтни талаб қиладиган ўзгариларни амалга ошириш
даврини қамраб олади. бу даврда бир томондан, илгариги қадриятлар тизимининг
муайян таъсири, иккинчи томондан эса янги тизимнинг турли жараёнлар, ўзгаришлар
орқали ўзига йўл очаётганлигининг гувоҳи булинади. Ўзбекистонда ҳам ана шундай
диалектик инкор, ворислик ва навқиронлик орқали борадиган жараён давом этмоқда.
Биз бу жараёнда тарихнинг бурилиш даврларида содир бўладиган умумий аксиологик
²⁸ Бу ќақда кенгроқ: И.А.Каримовнинг Ўзбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиёсат, мафкура. Т.1. (-Т.: Ўзбекистон, 1996.)
китоби ва бошқа асарларига қаранг.
79
www.ziyouz.com kutubxonasi
феномен билан, яъни кишилар илгаридан ўрганиб қолган баъзи жиҳатлар ва
хусусиятларнинг ўз қадрини муайян даврда сақлаб қолиш ҳолати билан дуч
келмоқдамиз. Зеро, одамларнинг умри ўша қадриятлар устувор бўлган даврда
ўтганлигидан, уларнинг амалиёти бутун-бутун авлодларни ўраб турувчи ижтимоий
муҳитнин бир қисми бўлганлигидан бу қадриятларнинг таъсири кишиларнинг турмуши,
фаолияти ва қиёфасида бирор муддат давомида сақланиб қолиши табиий ҳол. Ушбу
объектив ҳолатни ҳисобга олган ҳолда А.И.Каримов «Янги уй қурмай туриб, эскисини
бузманг» китобида «ҳар қандай ҳолда ҳам биз ўзимизни боқиб, тўйдириб келган
нарсаларни вайрон қилишга берилиб кетишга ҳаққимиз йўқ», дея огоҳлантиргани
бежиз эмас.²⁹
Мустақил Ўзбекистонда вужудга елаётган қадриятлар тизимининг социал-
иқтисодий асосларини яратиш жараёнидаги ижтимоий реалликларга нисбатан
тадрижий ривожланиш моделининг диалектик моҳиятини қуйидаги тарзда ифодалаш
мумкин: «Асосий вазифамиз ҳеч қандай ижтимоий ларзаларсиз, очлик, қашшоқликсиз,
одамларга зиён етмайдиган тарзда ижтимоий-иқтисодий тараққиётнинг янги
босқичига ўтишдан иборат»³⁰.
Ҳар қандай тадрижий ўзгаришнинг асоси ижтимоий барқарорликдир,
барқарорликнинг асоси эса жамиятдаги асосий ижтимоий субъектлар, гуруҳлар,
қатламлар, синфлар ва бошқалар ўртасидаги муайян қадриятларга асосланган келишув,
ҳамжиҳатлик ва ҳамкорликдир.