Ўзбекистон халқаро ислом академияси



Download 219,28 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/4
Sana31.01.2022
Hajmi219,28 Kb.
#420655
  1   2   3   4
Bog'liq
Manbalarda nomlari keltirilgan mashhur payg‘ambarlar va ularning faoliyatlariga oid ma’lumotlar



Manbalarda nomlari keltirilgan mashhur payg‘ambarlar va ularning 
faoliyatlariga oid ma’lumotlar tahlili 
 
Reja 
1
. Rasul va nabiy tushunchalari. . 
 2. Muqaddas kitoblarda keltirilgan payg‘ambarlar tarixi va talqini

a) Arabiston tosh va bronza asrida 
Hozirgi paytda u yoki bu mamlakat erida eng qadimgi inson jamoalari qachondan boshlab 
istiqomat qilgan degan savolga javob berishda radiokarbon (yoki radiougleroid) usuli 
qo‘llaniladi. Masalan, hozirgi Eron erida inson 50 ming yildan beri yashab kelmoqda, degan 
xulosaga kelindi. Arabiston yarim orolida bu xususda ilmiy ishlar hali deyarli olib borilgani 
yo‘q. SHunday bo‘lsada, tosh asri tarixi keyingi paytlarda biroz oydinlasha boshladi.
Arxeolog X.A.Amirxonov 1983-84 yillari Hadramavtda 20 dan ortiq tosh asriga oid 
yodgorliklarni topdi. Ular orasida ko‘plab tosh qurollar mavjudki, eng oddiylari olduvay (1mln. 
yildan ortiq) va ashelь davrlariga (1 mln. yildan 80 ming yilgacha) taalluqli bo‘lsa, maxsus ov va 
mehnat tosh qurollari yuqori paleolitga (35-10 ming yillar) tegishlidir.
Shunday qilib, arxeologlarning YAmandagi izlanishlari natijasida Arabistonning janubida 
inson tosh asrining barcha davrida yashagan degan xulosaga kelindi. Bu kashfiyotlar yana shuni 
ko‘rsatadiki, Arabiston janubida yashagan eng qadimgi aholi sharqiy Afrika aholisi bilan bir xil 
qurollarni ishlatgan. Ammo keyinchalik negadir Hadramavt o‘z taraqqiyotida orqada qoldi. Dalil 
sifatida shuni aytish mumkinki, vulqoniy shishadan (obsidian) tayyorlangan o‘tkir qurollar O‘rta 
dengiz havzasi va SHarqiy Afrikada mil.avv. III ming yillikda keng tarqalgan bir paytda 
Xadramavtda ular faqat I ming yillikda joriy bo‘ldi. 
Tosh asriga oid qurollar yarim orolning boshqa rayonlaridan ham, jumladan SHarqiy 
Arabistondagi Davadmi, Katarning Uvaynat Ali va Dahhon degan joylaridan topildi. 
Mutaxassislarning fikricha, hozirgi Bahrayn oroli va SHarqiy Arabiston sohili Evropada muzlik 
yillari hukm surgan paytlarda (mil.avv. 50 ming yilliklar ) tabiiy sharoitiga ko‘ra hozirgi 
YUnonistonga o‘xshash bo‘lgan. Erlari o‘rmonlar bilan qoplangan, aholisi asosan ovchilik bilan 
shug‘ullangan. Bahrayndan topilgan ko‘plab granit qurollar hayvonlarni ovlash va, ayniqsa, 
baliqlarni tilimlashda ishlatilganligi ko‘rinib turibdi. Bahrayndan mil.avv. 12-10 ming yilliklarga 
tegishli, chorvachilik asrining oxiri va dehqonchilikka o‘tishda ishlatilgan granit toshdan 
yasalgan nayza uchlari va pichoqlar topildi. Bu tosh qurollar shu darajada silliqlangan va 
o‘tkirlangan ediki, ulardan bemalol don va o‘tlarni o‘rishda foydalanish mumkin edi. 
Bahraynda hozirgi kunda qum tepaliklaridan iborat 100 mingga yaqin qadimgi qabrlar bor. 
SHulardan birida ikkita butun inson skeleti topildi. Ikkala murda ham yuzini kunchiqar tomonga 
qaratib, o‘ng biqiniga yotqizib ko‘milgan. Bunday odat mil. avval III ming yillikda 
Mesopotamiyada ham bor edi. Qadimgi Misrdagi singari Baxraynda ham murda bilan birga 
hayvonlar, kulol idishlar va qimmatbaho narsalar ko‘milgan. Bu esa qadimgi Baxraynlilarda ham 
narigi dunyo tushunchasi bo‘lganligi va u dunyoda qayta tirilishga ishonganliklaridan dalolat 
beradi. Topilgan buyumlar ichida tuyaqush tuxumi shunday shaklda kesilgandiki, undan kosa 
yoki piyola sifatida foydalanilgani ko‘rinib turibdi.
Bahrayn qum tepaliklari – qabrlarning soni nihoyatda ko‘p ekanligini mutaxassislar 
quyidagicha izohlaydilar. Aholi asosan SHarqiy Arabistonda yashagan-u, murdalarni Bahraynda 
dafn qilgan. Bu qabrlarning aksariyati mil.avv. 3000-1500 yillarga tegishlidir. Abu Dabining 
Umm an-Nor degan joyida qazilgan qabrlar ham mil.avval 3000 yillarga taalluqlidir.
1958-1963 yillari daniyalik arxeologlar Kuvaytga qarashli Faylaka orolida qazishlar olib 
bordilar. U erda topilgan binolarning xarobalari va manzil buyumlarining qoldiqlari ham 
mil.avval III ming yillik bilan sanalanadi. Fors ko‘rfazidagi bu va boshqa orollar kemachilar va 
savdogarlar uchun muvaqqat istirohat joyi xizmatini o‘taganligi aniqlandi. 
Arabistonning g‘arbiy va janubiy rayonlaridagi tog‘larda juda ko‘p g‘orlar saqlanib qolgan. 
Qadim zamonlarda aholi ulardan manzil, qabriston, muqaddas joylar sifatida foydalangan. 


Ammo bu g‘orlardagi narsalar qadim zamonlardayoq talangani tufayli bizgacha moddiy 
yodgorliklar deyarli etib kelmagan.
Tosh va bronza asridan topilgan ashyolar qanchalik oz bo‘lmasin, ular Arabiston aholisi 
o‘sha uzoq o‘tmishda tashqi olam bilan, ayniqsa Mesopotamiya, SHom, O‘rta dengiz sohili, 
Afrika qit’asi va Hindiston bilan aloqada bo‘lganligini ko‘rsatadi. Xususan, hozirgi Iroq va 
Suriya Arabiston yarim orolining uzviy davomidir, ya’ni qadimgi aholi uchun bu erlarda hech 
qanday chegara bo‘lmagan. Hatto mutaxassislar hozirgi Livan erlarida o‘rnashib qolib, butun 
O‘rta dengiz sohilini o‘zlashtirgan mashhur finiqiylar asli Bahraynlilardir, deb hisoblamoqdalar.
Iroq va SHomga yaqin erlarda yashagan arablar haqidagi eng qadimgi ma’lumotlar 
SHumer, Aqqod va Ossur yozuvlarida uchraydi. Ammo bu yozuvlarda ular u erlarning
ko‘chmanchi aholisi sifatida eslatilgan. Iroq va SHomda vujudga kelgan eng qadimgi 
davlatlarning hokimlari o‘zlarining janubiy chegaralarini xavfsizlikda saqlash uchun arab 
qabilalarining boshliqlari bilan murosa qilishga majbur bo‘lganlar. Bu hokimlar arab qabilalariga 
Frot daryosi va SHomning ekin ekiladigan erlaridan nariga o‘tishga imkon bermaganlar.
Arabiston Sinoy yarim oroli orqali Misr bilan ham tutashdir. Antik avtorlar Gerodot va 
Pliniylarning yozishicha, Sinoydan sharqda arab qabilalari yashab kelgan. Bundan tashqari antik 
avtorlar Qizil dengizni Arab ko‘rfazi (Sinus-Arabikus) deb ataganlari ham bejiz emas, ko‘rinadi.
Nihoyat, Mesopotamiyaga janub tomondan tutash bo‘lgan Fors ko‘rfazining g‘arbiy sohili 
- SHarqiy Arabistonga alohida to‘xtab o‘tmoq kerak. Ma’lumki, qadimgi Mesopotamiya tarixi 
SHumer, Aqqod va Ossuriya mixxat yozuvlari asosida nisbatan puxta o‘rganilgan. Ana shu 
yozuvlarda Dilmun, Magan (Makan) degan joy nomlari ko‘p marta uchraydi.

Download 219,28 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish