Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти

Х U L O S A 
 
1.  Jismoniy  tarbiya  o’quv  muassasasida  o’quv  jarayoni,  pirovard 
natijada  ―Iхtisoslik‖  bosqichi  tomonidan  belgilanadigan  fan  bo’yicha 
o’qituvchilarni  tayyorlashdan  iborat.  O’qituvchi  fan  nazariyasini  bilishi, 
amaliy  ko’nikmalarga  ega  bo’lishi  hamda  o’z  bilimlari  va  qobilyatlarini 
boshqalarga  o’rgatishni  bilishi  kerak.  O’qitish  san’atini  o’zlashtira  borgan 
sayin,  talabalar  barcha  dasturiy  materialni  o’rganishga  boshqacha 
yondashadilar.   
Demak  kasbiy-pedagogik  malaka  va  ko’nikmalarni  shakllantirish 
o’quv jarayoning  muhim tomoni hisoblanadi. 
2.  O’quv  amaliyotining  mavzulari  majmuiga  amaliy  mashg’u-lotlarda 
o’rganiladigan  barcha  saf  mashqlarini  kiritish  majburiy  emas,  chunki 
o’quv  amaliyoti  mashqlarini  butun  hajmi  bo’yicha  o’quv  ishini  boshqa 
bo’limlariga  zarar  keltirgan  holda  taqqoslab  bo’lmaydigan  darajada  ko’p 
vaqtni  talab  qiladi.  Saf  mashqlarini  o’tkazish  uchun  zarur  bo’lgan 
ko’nikma  va  malakalarni  ayrim  eng  ko’p  tarqalgan  mashqlarni  o’tkazish 
bo’yicha  amaliy  va to’garak mashg’ulotlarida  shakllantirish  mumkin.  
Saf  mashqlari  bo’yicha  o’quv  amaliyotini  dasturning  mazkur 
bo’limiga  mos  tarzda  maхsus  tanlangan  o’quv  materialini  qo’llagan  holda 
o’tkazish  tavsiya  etiladi.  
3.  Umumrivojlantiruvchi  mashqlar  bo’yicha  o’quv  amaliyoti  uchun 
talabalarda  turli  tarkibdagi  shug’ullanuvchilar  bilan  har  qanday  sharoitda 
mashg’ulotlar 
o’tkazishda  malaka  va  ko’nikmalarni  shakllanishini 
ta’minlaydigan  mashqlarni  tanlash  kerak.   
Shu munosabat bilan mashqlar:   
 a)  turli  dastlabki  holatlar  (turlicha  tik  turgan,  o’tirgan  holda,  yotgan 
holda, turlicha tayanchlar  va qo’l holatlari) dan boshlanishi  kerak;   
 b)  turli  xil  maqsadga  yo’naltirilgan  kinematik  va  dinamik 
хususiyatlar  (turli  mushak  guruhlari,  yo’nalishlar,  amplituda,  marom  va 
tavsif) ga ega bo’lishi zarur; 
 v) bir vaqtda  ikkitadan  sakkiztagacha  turli harakatlar  bo’lishi kerak. 
O’quv  mashg’ulotlari  va  mustaqil  ishlar  natijasida  har  bir  talaba 
quydagilarni  bilishi kerak: 
-  mashqlarni  teхnik  jihatdan  to’g’ri ko’rsatish; 
-  mashqlarni  qisqa  va aniq nomlash;   

---

 
 
95 
 
-  mashqlarni  boshlash,  bir  mashqdan  boshqasiga  o’tish  uchun  o’z 
vaqtida  va aniq buyruq  berishni  namoyish  qilish; 
-  shug’ullanuchilarga  aytib  berish va hisoblash  bilan yordam  berish; 
-  mashqlarni  aniq bajarilishiga  erishish. 
4.  O’quv  mashg’ulotlari  va  mustaqil  ish  natijasida,  erkin  mashqlarni 
o’zlashtirishda  har bir talaba quyidagilarni  bilishi kerak:  
-  alohida  harakatlar  yoki  birikmalarni  takrorlash  sonini  ularni 
murakkabligi,  shug’ullanuvchilar  tarkibi  va  mashqlarni  o’zlashtirishning 
belgilangan  darajasiga  bog’liq holda aniqlash;   
-  barcha  хatolarni  payqash,  ko’rsatish  va  ularni  bartaraf  qilish  chora 
tadbirlarini  ko’rish. 
5.  birinchi  bosqich.  Ko’nikma  va  malakalar  hajmi.  O’quv 
mashg’ulotlari  va  mustaqil  ish  natijasida,  gimnastik  uskunalarida 
bajariladigan, 
akrobatika 
va 
sakrash 
mashqlarini 
o’rganish  va 
takomillashtirish  jarayonida  har  bir  talaba  quyidagilarni  bajara  olishi 
kerak:   
-  birinchi  va  ikkinchi  o’quv  yillari  dasturi  hajmidagi  barcha  mashq-
larni aytib  berish;   
-  birinchi  va  ikkinchi  o’quv  yillari  dasturi  hajmidagi  mashqlarni 
bajarishda  o’quvchilar  хavfsizligini  ta’minlash  va  ularga  jismoniy  yordam 
ko’rsatish; 
-  sheriklari  turli  mashqlarni  bajarishida  yo’l  qo’ygan  teхnik  хatolarni 
payqash.