Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти

 
 
 
Uskunalarda  bajariladigan  mashqlar 
 
Uskunalarda  bajariladigan  mashqlar,  shu  uskunalarni  tuzilishidan 
kelib  chiquvchi  o’ziga  hos  tana  harakatlari  va  tayanch  sharoitlarini  g’ayri 
oddiyligi  bilan  ajralib  turadi.  Sport  gimnastikasida  uskunalar,  erkaklar  (ot 
―kon‖,  halqalar,  bruslar,  turniklar)  va  ayollar  (turli  balandlikdagi  bruslar, 
yakkacho’p  ―brevno‖)  ko’p  kurashishda  qo’llaniladigan  turlarga  bo’linadi. 
Uskunalarda  bajariladigan  mashqlarni  sog’lomlashtiruvchi  -  amaliyot 
yo’nalishidagi  gimnastika  turlarida  qo’llanilishini  nazarda  tutilganda,  bu 
bo’linishni  shartli  deb  hisoblash  kerak.  Chuinonchi,  tutqichli  ―Ot‖  da 
umumrivojlantiruvchi  yo’nalishdagi  ko’plab  mashqlar  (masalan,  gavdani 
orqaga  engashtirish,  sakrash)  ni  bajarish  mumkin.  Uskunalarni  qo’llashga 
bunday  yondoshish  turli  yosh,  jins,  tayyorgarlikdagi  shug’ullanuvchilar 
bilan  mashg’ulotlar  o’tkazishda  ularni  qo’llash  ko’lamini  sezirarli 
kengaytiradi.  Uskunalarda  bajariladigan  mashqlar  shakli,  murakkablik 
darajasi,  organizmga  ta’sir  ko’rsatish  jihati  bo’yicha  juda  turlichadir. 

---

 
21 
 
Odatda  ular  tayanch-harakat  apparatiga  katta  yuklamali  ta’sir  ko’rsatadi. 
Shundan  kelib  chiqqan  holda,  uskunalarda  olib  boriladigan  mashg’ulotlar 
mushaklarni,  ayniqsa,  qo’llar,  yelka  kamari  mushaklarni  yuqori  darajada 
rivojlanishiga  olib  keladi.  Chunki,  ko’pgina  elementlar  qo’lga  tayangan  va 
osilgan  holda  bajariladi.  Bu  –  sport  gimnastikasi  namoyondalarida  ayniqsa 
sezilarlidir. 
Bir  vaqtni  o’zida  shug’ullanuvchilar  guruhini  mashq  qilishga  imkon 
beruvchi  uskunalar  konstruktsiyalari  (ommaviy  turdagi  ko’p  oralig’li, 
uzaytirilgan  uskunalar)  ishlab  chiqarilgan  va  sport  amaliyotiga  tadbiq 
etilmoqda.  Ularni  tuzilishi  tezda  o’rnatish  va  shaklini  o’zgartirishni nazarda 
tutadi. 
Gimnastika  vositalari  majmuiga  tariхan  kiritilgan  an`anaviy  gimnastik 
uskunalar  bilan  bir  qatorda  so’ngi  yillarda  umumrivojlantiruvchi 
yo’nalishdagi  ko’plab  mashqlarni  bajarish  (jumladan,  uy  sharoitida  ham) 
imkonini beruvchi  trenajyorlar  va jihozlar paydo  bo’ladi.