Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети

ЛҲТ топологияси - бу тармоқ узеллари бирлашувининг ўртача геометрик схемаси.
Ҳисоблаш тармоқлари топологияси турлича бўлиши мумкин, лекин локал ҳисоблаш тармоғи учун учта тур умумий ҳисобланади. Булар: айланма, шинали ва юлдузсимон турлардир. Баъзан соддалаштириб айлана, шина, юлдуз деган атамалар ишлатилади. Бирок бу атамалар топология тури том маънода айлана. тўғри чизикли ёки айнан юлдуз шаклида деган фикрни билдирмайди.
Ҳар қандай компьютер тармоғини узеллар мажмуи сифатида кўриши мумкин.
Узел - тармоқнинг узатиш воситасига уланган ҳар қандай қурилма.
Топология тармоқ узелларини улаш системасини ўрталаштиради. Масалан, эллипс ҳам ёпик эгри, ҳам ёпик синиқ чизиқ айланма топологияга, ёпик бўлмаган синиқ чизиққа - шина топологияга мансуб.
Айлана (доира) топология - тармоқ узелларининг ёпиқ эгри (узатиш ўртасидаги) кабел билан бирлашувини хосил қилади. Узатиш (передатчик) ва қабул қилиш (приёмник) ўртасидаги ҳар бир оралик узел юборган хабарни ретрансляция қилади. қабул қилувчи узел фақат ўзига юборилган маълумотнигина аниқлайди ва қабул қилади.
Айлана топология нисбатан кичикрок кенгликда шуғулланувчи тармоқ учун жуда мос келади. Унда марказий узел йўқлиги боис тармоқнинг ишончлилигини оширади. Ахборотни ретрансляция қилиш узатиш воситаси сифатида ҳар қандай турдаги кабелдан фойдаланиш имконини беради. Бундай тармоқ узеллари хизмат кўрсатиш тартибининг кетма-кетлиги унинг тезкорлигини сусайтиради, узеллардан бирининг ишдан чиқиши айлана бутунлигини бузади ва ахборотни узатиш трактини сақлаш учун чоралар қуришни талаб қилади.
Шинали топология - энг оддий турлардан бири. У узатиш воситаси сифатида коаксиал кабеллан фойдаланиш билан боғлиқ. Маълумотлар тармоқ узатиш узелидан шина бўйича ҳар икки томонга тарқалади. Оралик узеллар келаётган ахборотларни трансляция қилмайди. Ахборот барча узелларга келиб тушади, лекин кимга жўнатилган бўлса, фақат ўшагина қабул қила олади. Хизмат кўрсатиш тартиби параллел.
Бу хол шинали топология билан ЛҲТнинг тезкор ҳаракатини таъминлайди. Тармоқни кучайтириш ва конфигурациялаш, шунингдек турли тизимларга мослаштириш осон. Шинали топология тармоғи алоҳида узелларнинг бузилиш эхтимоллигига чидамли. Ушбу турдаги топология тармоғи хозирги кунда жорий этилган. Шуни таъкидлаш лозимки, уларнинг кўлами кичкина ва бир тармоқ доирасида турли хилдаги кабелдан фойдаланиш имконини беради.