Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети ахборот технологиялари факультети

2. Амалий дастурлар.
Тизим дастурлари - компьютернинг ишлаши учун зарур дастурлар бўлиб, у компьютернинг ишлашини ва турли қурилмалар орасида мулоқот ўранатишни таъминлайди.
Амалий дастурлар – бу алоҳида масалалар ва уларнинг тўпламини ечиш учун қаратилган бўлиб, амалий масалаларни ечиш учун мўлжалланган. Буни қисқача амалий дастурлар пакети (АДП) деб ҳам айтиш мумкин.
Компьютернинг дастурий таъминоти орасида энг куп қўлланиладигани амалий дастурий таъминоти (АДТ)дир. Бунга асосий сабаб — компьютерлардан инсон фаолиятининг барча соҳаларида кенг фойдаланиши, турли предмет соҳаларида автоматлаштирилган тизимларнинг яратилиши ва қўлланишидир. Амалий дастурий таъминотни қуйидагича тавсифлаш мумкин.


Операцион системалар. Саккиз разрядли ШКлар учун яратилган биринчи ОТ СР/М-80 (Control Program for Microcomputers) микрокомпьютерлар учун бошқарувчи дастур ҳисобланади. Бунга асос солувчи Digital Research компониясининг президенти Гэри Килдэлл бўлади.
Кейинчалик вақт ўтиши билан 16 разрядли компьютерлар яратилди ва унга MS DOS Операцион тизими яратилди. Ушбу ОТ 64 Кбайт хотирага эга бўлган компьютерларга мўлжалланган бўлиб, у 8 Кб хотирадан жой олар эди.
Муаллифлар MS DOS ни ривожлантириб унинг бир неча версияларини ишлаб чиқишди. 1984 йилда MS DOS 3.0 версиясига асос солинди.
IBM фирмаси 1986 йилда 80386 микропроцессорга асосланган компьютерни ишлаб чиқарди. Бу микропроцессор асосида яратилган компьютер назарий бир неча Гегабайт хотирага эга бўлиши мумкин эди. Аммо MS DOS ОТ 640 Кб бўлган компьютерларга мослашган эди. Шунинг учун MS DOS ОТ ни кенгайтиришни мақсад қилиб олинди ва 1987 йил MS DOS 3.3 версияси яратилди. Шу йили Microsoft фирмаси томонидан бир вақтда бир нечта масалалар ечишга қодир бўлган OS/2 ОТ ишлаб чиқилди. Лекин бу ОТ кенг тарқалмади сабаби, MS DOS 3.3 кўпчиликни имкониятларини қониқтирар эди. Ҳозирга келиб ОТ ларнинг бир неча турлари ишлаб чиқилган ва ишлаб чиқилмоқда. Аммо MS DOS ҳалида ўз кучини йўқотгани йўқ. MS DOS нинг қобиқ дстури бу NC ҳисобланади.
ОТ функциялари. ОТ –бу бошқарув дастуридир. ОТ бу компьютернинг физик ва дастурий ресурсларини тақсимлаш ва уларни бошқариш учун ишлатиладиган дастур. Компьютер ресурслари икки хил бўлади: физик ва дастурий.