Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети “Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси «маълумотлар узатиш тизимлари ва тармоқлари»

«Халқа» топологияси
хар бир пунктга фақат иккита линиялар 
бирлаштирилган тармоқни тавсифлайди (5.3-расм). Халқа топологияси оптик 
кабель ёрдамида локал компьютер тармоқлар, транспорт тармоқлар ва 
аабонент кириш тармоқларида кенг қўлланилади. 
Физикавий топологияни акс эттирувчи граф қирралари сони: 
R+n
га 
тенг. Бу эса тармоқ чиқимларини камайтиради. Мантиқий даражада хар бир 
жуфт пунктлар ўртасида 
h+2 
мустақил йўллар (тўғри ва альтернатив) ташкил 
қилиниши мумкин, бу алоқа ишончлилигини ошишини таъминлаб беради, 

---

30 
айниқса, икки қават халқа деб номланувчи 1+1 турдаги захиралашни 
қўллаганда (5.4-расм). 
5.3-расм.«Халқа» 5.4-расм.«Икки қават халқа» 5.5-расм.Тўлиқ
топологияси. топологияси алоқали топология
Икки қават халқа оралиқ пунктлар ўртасида физикавий уланишни 
жуфтликлари билан ташкил қилинади, бунда ахборот оқими икки йўналишда 
йўналтирилади, улардан бири асосий, бошқаси эса –захира бўлади. 
Тўлиқ алоқали топологияда 
«хар бир хар бири билан» тамойилига 
асосланиб, пунктлар ўртасида физикавий ва мантиқий уланиш таъминланади
(5.5-расм). 
n
чўққиларга эга тўлиқ алоқали граф 
R+n(n-1)/2 
қирралардан 
ташкил топган, бу эса тармоқнинг нархини оширади. Хар бир жуфт 
пунктлар ўртасидаги мустақил йўллар сони
h+n-1 
га тенг, шунинг учун 
мантиқий қатламда айланма йўлларнинг кўпроқ сони мавжуд, бу эса алоқани, 
айниқса, айланма йўналишларда сигналлар тарқалишини альтернатив 
мухитларини ишлатишда(масалан, оптик тола, радиореле линияларда) 
алоқани максимал ишончлилигини беради. Бу топлогия худудли тармоқлар 
сегментлари учун хосдир. 
Уяли топология 
(5.6-расм.). Унда хар бир пункт энг яқин пунктларни 
кичик сони билан бевосита алоқага эга. Чўққиларнинг сони кўп бўлганда 
қирралар сони