Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

Пенополиуретанлар 
полиэфир полимерлери, диизоцианат, катализатор, эмулгатор ҳәм 
суў араласмасининг химиялық реакциялар нәтийжесинде кўпчитиб ҳосил қилинади. 
Полиуретан бикр ҳәм эластик ҳалда таярланады. Полиуретаннинг орташа тығызлығы 50-60 

---

218 
кг

м
3
, ыссылық ӛткизиўшеӊлиги 0,02-0,04 Вт

(м
.0
С), ыссықа шыдамлылығы –50
0
С дан 

110
0
С гача, суў сиӊдириўшеӊлиги масса бойынша 2-5%. 
Бикр полиуретан киши орташа тығызлықка ҳәм жоқары беккемликке ийе болып, суў 
ҳәм агрессив орталықларға шыдамлы, металл юзаларга жүдә үлкен күш билан жабысатуғын 
жүдә нәтийжели ыссылық изоляциясы материали есапланады. 
Бикр полиуретан плита кӛринисида үш қатламлы панеллер, сегментлар, қобиқлар 
таярлаўда, магистрал трубопроводлар ушын суўық шараятда кўпчийдиган ҳәм қотадиган 
монолит ыссылық, изоляциясы қапламалары пайда етиўда ислетиледи. Монолит қапламалар 
тайѐрлаганда юзаларни гидроизоляция қилишга зәрүрлик болмайды, чунки пенополиуретан 
массасы жүдә үлкен күш билан металл труба сыртқы қәлипига урунгани себепли жүдә тығыз 
қатлам пайда болады. 
Пенополиуретан тийкарында еки томони зангламайдиган полат листлер (алюминий 
фолгаси ҳәм ш.к.) билан қапланған, қәлеген ӛлшемдеги панеллер ислеп шығарылады ҳәм 
санаат имаратларыда том, дийўал ыссылық изоляциясыда ислетиледи. 
Пенополиуретан биологиялық орталықларға шыдамлы болғаны ушын замбуруғлар ҳәм 
микроорганизмлар тәсир етиўи эҳтимоли болған орынларда ислетиў мүмкин. 
Эластик пенополиуретан панеллер чокларини герметизациялаш ушын ислетиледи. 
Полиуретанни қурылыста ислетилгенда ѐнувчанлигини есапқа алыў керек. 
Пенополистирол 
полистиролга геўек пайда етиўши компонентлар киритип 
таярланады. Пенополистиролнинг орташа тығызлығы 25-40 кг

м
3
болып, едирилишга 
шыдамлы, суў ҳәм химиялық орталықларға шыдамлы болады. Оныӊ ыссылық 
ӛткизиўшеӊлиги 0,05 Вт

(м
.0
С), ислетилиў температурасы 70
0
С гача рухсат етилген. 
Пенополистиролнинг киришиши ҳәм жаныўшаңлығы оныӊ камчилиги есапланады. Оныӊ 
киришишини битум- эластомер материал билан юзасини қаплаў усылында кемейттириў 
мүмкин. Пенополистирол үш қатламлы панеллер алыўда, том, тўсиқ конструкциялары 
таярлаўда ыссылық изоляциясы сыпатында ислетиледи.