Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

35.4-сҥўрет. Прокатка қилинган полатлар сортаменти 
а-тең капталлы мүйешлик; б-жақлары түрли мүйешлик; в-швеллер; г-қоставр;
д-кран жүретуғын релс; е-домалақ; ж-квадрат; з-полоса; и-шпунт свая; к-лист;
л-тарам-тарам; м-толқын тәризли. 
35.7 Темирбетон конструкциялар ушын полат арматуралар 
Темирбетон конструкциялар таярлаўда стерженли, сымли тегис ҳәм дәўирли кесе 
кесимли, арқан тәризли оралған арматуралар ислетиледи (35.5-сүўрет). Арматуралар кем 
углеродлы ҳәм кем легирленген полатлардан таплаў усылында беккемлиги асырылған, ыссы 
ямаса суўық ҳалда созылған болыўы мүмкин. Темирбетон конструкцияда А-IV-A-VI; Aт-
IVC(K)-Aт-VIC(K) типиндеги стерженли; В-II, Вр-II типиндеги сымлы ҳәм К-7, К-9 
типиндеги ӛрилген арматуралар ислетиледи. Әдетде А-I, A-II, A-III, Вр-I арматуралар 
алдыннан зорықтырылмаған ҳалда, ӛрилген ҳәм жоқары беккемликтеги стерженли 
арматуралар алдыннан керилген ҳалда темирбетон конструкцияларда ислетиледи. Алдыннан 
зорықтырылатуғын арматура полаты қурамы қурамалы қурамында легирленген, термикалық 
ямаса термомеханикалық қайта исленген, нормалласқан ҳәм 600-650
0
С босатылған болыўы 
керек. 
35.5-сҥўрет. Арматура тҥрлери 
а) тегис стерженли; б) тегис сымлы; в) ыссы ҳалда созылған дәўирли кесе кесимли; г), 
д) сымнан оралған орамалар; е) суўық ҳалда форма берилген; ж) кепсерленген тор. 

---

237 
Полат қурамына легирлеўши қосымшалар-хром, марганец, кремний, мыс, фосфор, 
алюминий ҳәм басқалар қосылып, термикалық ҳәм термомеханикалық ислеў берилсе, 
механикалық қәсийетлери ҳәм коррозия орталығына шыдамлылығы артады. Арматура 
сыпатында ислетилетуғын полаттың созылыўдағы беккемлик шегарасы үлкен әҳмийетке 
ийе, себеби жумысшы арматура темирбетон конструкциясының созылыўшы бӛлегине 
қойылады. Полат арматура характеристикалары 35.2-кестеде берилган.