Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

14.6-сҥўрет. Электромеханикалық титиреткишлер 
а) юзаки титиреткиш; б) титиреткиш-булава; в) ийилиўшеӊ валли тереӊлик 
титиреткиши. 
Жыйналмалы темирбетон заводларында бикр бетон араласпалары тӛмен жийилик (25-
30 Гц) ҳәм 0,7 мм амплитудада ислейтуғын резонанслы қозғалмайтуғын титиреткиш 
майданларында нәтийжели тығызластырылады. 

---

95 
Ҳәрекетшеӊ ҳәм майда даналы бетон араласпаларын тығызластырыўда амплитуда 0,15-
0,4 мм кемейтириледи, тербелис жийилиги болса 50-150 Гц ке шекем асырылады. Титиретиў 
мүддети бетон араласпасыныӊ қулай жайласыўшаӊлығына, конструкцияныӊ түри, формасы, 
қалыӊлығы ҳәм басқа факторларға байланыслы болып, әдетде бир-неше минутты қурайды. 
Монолит қуйылған бетон қәлиплер, плиталар ҳәм басқа жуқа конструкциялар сыртқы 
титиреткишлер жәрдеминде тығызластырылады. Бундай титиреткишлер тәсир күши 20-25 см 
болыўы мүмкин. Сыртқы титиреткишлер бетон бетинде белгили бир схемаға 
салыстырылғанда ҳәрекетке келтириледи ҳәм бир орыннан екинши орынға арада титиреткиш 
жүрмеген орын қалдырылмасдан кӛшириледи. 
Ири жыйналмалы темирбетон конструкцияларды ҳәм қурылыс майданларында 
монолит конструкцияларды қуйыўда бетон араласпасы тереӊ титиреткишлер жәрдеминде 
тығызластырылады. Ишки титиреткиш бетон араласпасы ишинде белгили схема тийкарында 
ҳәрекетлентирилип, қатлам-қатлам тығызластырылады. Ишки титиреткиш пенен бетон 
араласпасы тығызластырылғанда бетон бетинде суў-ҳаўа араласпасыныӊ пайда болыўы ҳәм 
бетонныӊ сол бӛлекте шӛгиўиниӊ тоқтаўы усы процесстиӊ нормаға жеткенлигинен дерек 
береди. 
Бетон араласпасын тығызластырыў усылларынан бири азғана жүк астында титиретиў 
усылы есапланады. Бикр бетон араласпалары, жуқа конструкциялар, жеӊил бетон 
араласпалары 0,05-0,15 МПа басым пайда етиўши жүк астында титиретиў усылында 
тығызластырылады. 
Қурамалы формадағы конструкциялар-лесница, қабырғалы плиталар ҳәм басқалар 
титиретиў-штамплаў усылында тығызластырылады. Бул усылда дәслеп қәлипке бетон 
араласпасы қойылады, соӊ ишине титиреткиш орнатылған штамп түсириледи ҳәм араласпа 
тығызластырылады. 
Труба тәризли конструкциялар (трубалар, электр узатыў линиялары таянышлары, 
мачталар ҳәм басқ.) айланба қәлиплерде-центрифугаларда тығызластырылады. Бунда қәлип 
400-900 мәрте

мин айландырылғанда орайдан қашыўшы күш есабынан бетон араласпасы 
тығызласады. Пайда болған тығызластырыўшы күш есабынан бетон 20-30% суўды 
жоғалтады ҳәм конструкцияныӊ сыртқы бӛлегинде жүдә тығызласқан қатлам пайда болады. 
Бетон араласпасын тығызластырыўдыӊ басқа комбинацияласқан усыллары конструкцияныӊ 
түрине қарап таӊланыўы мүмкин.