Ózbekistan respublikasi awil xojaliği ministrligi b. Yo. Toxtaev, E. T. Ахmеdоv, V. T. Qaysarov DÁrilik ósimlikler introdukciyasi

Qadaǵalaw sorawları
1. Introducentlerdi topıraq sharayatına bolǵan munasábeti
2. Introducentlerdıńi qurǵaqlıqqa hám ızǵarlıqqa bolǵan munasábeti
3. Introducentlerdi suwıqqa shıdamlılıǵı
4. Introducentlerdi Ósimliklerdiń otaqlarǵa bolǵan munasábeti
5. Introducentlerdıń Ósimliktiń intradukciya sharayatındaǵı kesellik hám zıyankesleri
6. Introducentlerdi tábiy túrde tuqımınan tikleniw
7. Introducentlerdi tábiy túrde tikleniwi

11-BAP
EKO-INTRODUKCION ANALIZ QILIW HÁM BAHALAW
Dárilik ósimliklerdi eko-introduktsion analiz qılıw. Intradukciya procesi intradukciya qılınıp atırǵan ósimliklerdi hár tárepleme (ósiwi hám rawajlanıwı, zúráátliligi hám arnawlı bir jaǵdayǵa shıdamlılıǵı ) introdukcion bahalaw menen tamamlanadı. Intradukciya etilgen ósimliklerdiń iykemlesiw procesi hám nátiyjelerin introdukcion bahalaw, ósimlikler ósip atırǵan intradukciya sharayatı, ósiw hám rawajlanıw qásiyetleri, olardıń turmıslıq formasına tıykarlanıp shkalalarda ball menen bahalanadı yamasa hár qıylı usıllar járdeminde ámelge asıriladı. Dáslep, subarktika sharayatında intradukciya nátiyjelerin bahalaw bir jıllıq ósimliklerde G. N. Andreev (1972) hám kóp jıllıq ot ósimliklerde B. A. Golovkin (1973) lar tárepinen usınıs etilgen. N. A. Bazilevskaya (1964) ot ósimlikleriniń intradukciyasi hám klimatlastırılıwı nátiyjelerin 6 ballı shkala tiykarında bahalaǵan. P. I. Lapin, S. V. Sidnevalar (1975) terek ósimliklerdiń intradukciya nátiyjelerin 100 ballı shkalaǵa tiykarınan, ósimliktiń gabitusi, paqallardıń ósiwi, qisda saqlanıwı hám olardıń kóbeyiwin itibarǵa alıp vizual usılda bahaladı. N. A. Karpisonova (1978) bolsa, ot ósimlikleriniń intradukciyasi nátiyjelerin bahalawda, ósimliktiń tuqımnan kóbeyiwi, joqarı hám tómen temperaturanıń tásiri, kesellik hám jánliklerden zıyanlanıwına tiykarınan ballı shkalanı usınıs etken. Respublikamız sharayatında I. V. Belolipov (1971-1983) tárepinen usınıs etilgen ósimlikler intradukciyasiniń nátiyjelerin bahalaw ekointroduktsion shkalası 0 den 5 ballǵa shekem bolıp : 5 ball ósimlikler turlerini jat ósimliklerge salıstırǵanda ústinligi hám olardan jaqsı ósiwi, 4 ball agrotexnikalıq ilajlar qollanilmasdan, rawajlanıwdıń hámme dáwirin otawı hám tuqımlardıń tógiliwi menen óz ózinnen kóbeyiwi, 3 ball ósimlikler túrleri hár jılı kóbeymeydi hám agrotexnikalıq ilajlar ámelge asırilmasa óspeydi, 2 ball ósimlikler túrleri hár jılı gullemeydi hám miywelerdiń qáliplesiwi uzlukli, tuqımnan tábiy halda kóbeymeydi, vegetativ jol menen kóbeytiriledi, 1 ball ósimlikler túrleri intradukciya sharayatında 2-3 jıl ósedi, bıraq tábiy turde kóbeymeydi, 0 ball ósimlikler
túrleri intradukciya sharayatında óspeydi, ayrım jaǵdaylarda bolsa, 1- vegetaciya dawamında yamasa odan keyin quǵap qaladı. Keyinrek Yu. M. Murdaxaev (1992), dárilik ósimliklerdiń intradukciya sharayatındaǵı ósiw hám rawajlanıw qásiyetlerin, iykemlesiw procesin olardıń floristik areallari, turmıslıq forması hám ekogeografik tarqalıw qásiyetlerine baylanıstırıp úyrengen.