Ózbekistan respublikasi awil xojaliği ministrligi b. Yo. Toxtaev, E. T. Ахmеdоv, V. T. Qaysarov DÁrilik ósimlikler introdukciyasi

Introdutsentlerdiń tuqimkógeriwsheńligi, nálkógeriwsheńligihámsaqlanıwı
(Birhámekijıllıqdárilik ósimliklerintroduktsiyasi)
Joqarıdadárilik ósimliklerdibirnesheqásiyetlerinetıykarlanıpgruppalarǵabolıp, introduktsiyaprocessindeolardıń tuqimkógeriwsheńligi, nálkógeriwsheńligihámsaqlanıwı tiykarındamúmkinshiligibarınshaanalizetemiz. Endibolsatuqimkógeriwsheńligi, nálkógeriwsheńligihámolardıń saqlanıwkórsetkishlerinbólektúrlerushınanalizlep ótemiz.
Bulkórsetkishlergetıykarlanıp, Introdutsentlerdiusı jaǵdayǵashıdamlılıǵınbahalawdaolardı 5 gradatsiyagabolındı.
1. Tuqimkógeriwsheńligi (1, 9 - 4, 0%) hámnálkógeriwsheńligi (37, 5 - 15, 1%) tómen, saqlanıwgúzetilmegen.
2. Tuqimkógeriwsheńligi (3, 1 - 14, 3%) hámnálkógeriwsheńligi (52, 1 - 25, 0%) tómen, saqlanıwortasha (66, 7%).
3. Tuqimkógeriwsheńligi (23, 2 - 50, 7%) hámnálkógeriwsheńligi (88, 9 - 100%) joqarı, saqlanıwjúdá tómen (4, 0 - 9, 5%) yamasagúzetilmegen.
4. Tuqimkógeriwsheńligi (38, 3 - 44, 4%) hámnálkógeriwsheńligi (79, 2%) ortasha, saqlanıw (60, 0 - 68, 7%) ortasha.
5. Tuqimkógeriwsheńligi (60, 7 - 87, 9%) hámnálkógeriwsheńligi (88, 9 - 100%) joqarı, saqlanıw (100% geshekem ) joqarı.
5 gradatsiyatiykarındaintrodutsentlerdiBuxaraoazisihámMirzashól (ekiqıylı shorlanıw ) sharayatındabólek-bólektúsindirmeberdi.
Buxaraoazisiniń shortopıraqlarında 92 turdárilik ósimliklerintroduktsiyaetilip, olardıń 30 túrindetuqimkógeriwsheńligi, 17 túrindenálkógeriwsheńligihámvegetatsiyadawamında 28 tur ósimliktiń saqlaniwshańliǵigúzetildi. Mirzashóldiń shortopraqlarındabolsa 68 turdárilik ósimliklerintroduktsiyaetildi. Introduktsiyaetilgen ósimliklerdiń 52 túrituqimdanegilip, olardıń 27 túrindekógeriwsheńlikhám 21 túrindesaqlaniwshańliqgúzetildi.
Buxaraoazisiniń kebirlengentopraqlarındaCalendulaofficinalispenenL., MatricariarecutitaL., CarthamuspenentinctoriuspenenL., tuqimkógeriwsheńligijoqarı (12, 460, 4%) ekenligigúzetilgenbolsa, joqarı saqlanıwkórsetkishibolsaMatricariarecutitaL., CalendulaofficinalispenenL., CarthamuspenentinctoriuspenenL. sıyaqlı túrlerdegúzetildi. Vegetativ usılda egilgen ósimlikler Aerva lanata (L.) Juss, Orthosiphon stamineus penenBenth. De kógeriwsheńlik tómen-(37, 5-54, 2%) kórsetkishdi quralǵan. Vegetatsiya dawamında hawa temperaturasınıń (35 - 42°S) eriwi hám shorlanıw muǵdarınıń joqarılıǵı, kógeriwsheńlik kórsetkishi 100% ni quralǵan ósimliklerdi de qurip qalıwına sebep boldı (1-keste).
Bul baqlawlar Mirzashóldiń kúshli kebirlengen topraqlarında bolsa Ricinus penencommunis penenL. (Sherbakov forması ), Physalis penenalkekengi L., Linum usitatissimum L. (Yarovaya forması ), Carthamus penentinctorius penenL., Matricaria recutita L., Amaranthus penencruentus penenL., Calendula officinalis penenL. sıyaqlı ósimliklerde tuqim kógeriwsheńligi 24, 4% ten 62, 1% bolıp, bul ósimliklerdiń kópshiliginde vegetatsiya dawamındaǵı saqlanıwı (56, 7-100, 0% ge shekem ) joqarı boldı. Sonıń menen birge, kóplegen ósimlikler- Impatiens penenbalsamita L., Sassia acutifolia
L..de tuqim kógeriwsheńligi tómen (3, 5-16, 4%) bolıp, vegetatsiya dawamında saqlanmaǵanliǵi jazıp qoyıldı (1 - keste).