Ózbekistan respublikasi awil xojaliği ministrligi b. Yo. Toxtaev, E. T. Ахmеdоv, V. T. Qaysarov DÁrilik ósimlikler introdukciyasi

Gazalót - (Gentiana olivieri Griseb.) - xalıq medicinasinda bezgek keseli hám as qazan -ishek hám de taǵı basqa hár túrlı keselliklerdi emlewde isletiledi.
Gulxayri- (Althaea rhyticarpa Trautv)-
Andiz (Inula grandis Schrenk) dıń qalın tamirlarinan karbon suwi, inulin zati hám efir mayi kóp boladı. Onnan túrli shırınlıkler tayarlawda, tiykarınan texnikalıq spirt alıwda isletiledi.
Qatron- (Grambe kotschyana Boiss)- Palız eginleri ósimligi retinde isletiledi. Vengriya xalqi bul ósimlikti “tatar nani” atı menen atap, onın’ tamirinan tayarlanǵan taǵamdı júdá xosh kórip qabil etedi.
Taw poyasi
Ózbekstan territoriyasidag’i tawlar onsha biyik bolmaǵanlıg’ınan mámleketimizdiń basqa orinlarindaǵı tawlardan tupten parıq etedi, mısalı respublikamızdaǵı tawlardıń júdá az bólegi turaqlı mızlıqlar menen oralǵanbolip jaz ayları bul tawlarda suw kem boladı, bunday tawlarda tog’ay payda etiwshi terekler de júdá kem bolıp tabıladı. Taw poyasinin’ topıraǵı bawir ren’, qon’ir hám kúl reń bolıp, taslaq, maydalanǵan tas aralas, ayrim jerlerde toq boz topiraq ta ushiraydı. Bawir ren’ hám kúl reń topıraq Ózbekstannıń oraylıq hám qubla tawların basıp aladı, ol kem ishyorli bolıp, karbonattıń kóp muǵdarda bar ekenligi menen xarakterlenedi. Respublikamız tawlarındaǵı bawir ren’ tu’sli topiraqlar avtomorf topıraq esaplanıp, kóbinese qurǵaqlay tawlar poyasinda ushiraydı. Taw poyasinda da’nli hám sobiqli eginler egiledi, derlik sharwa mallari bag’iladi hám ot-jem jiynaladi. Taw poyasi da ádetde eki poyasag’a tómengi hám joqarı taw kishi poyasalarina bólıp u’yreniledi.
Tómengi taw. Tómengi tawg’a teńiz qa’ddinen 1200-2000 m ge shekem biyiklikte bolǵan jerler kiredi. Bul joqarı biyikjerler menen tutas bolıp, uzaq waqıt kógerip turatuǵın efimerlerdin’ kópligi menen xarakterlenedi. Efemerlar júdá kem bolıp, shala puta, puta hám terekler tu’binde ósedi. Bul orınnıń ıqlımı joqarı adirdan biraz parıq etedi. Jıllıq temperatura adirdan 3-4̊ tómen, jawın muǵdarı biraz kóp. Jawın gu’zde, qıs hám báhárde jawadı. Qar hám muzlıqlar qista g’ana saqlanadı. Hawanıń absolyut ızǵarlıǵı bir qansha joqarı bolıp, jaz ayında 40 -50 % ni quraydı. Topıraǵı boz bawır reń bolıp, ayirim orınlarda taslaqlı yamasa chimli kúl reń topraqlar da ushiraydı. Topıraǵı gumusqa bay bolıp, ósimliklerdiń ósiwi ushın qolaylı esaplanadı. Bul poyasda úlken taslar menen oralǵan jerler de ushraydı.
Tómengi tawda bir jıllıq hám kóp jıllıq kserofil shópten: biydayiq, espartset, shuvoq, toshkakra, bozulbang, selew sıyaqlılar bir qansha kóp ósedi. Ózbekstannıń shıǵısındaǵı tawlarda qar hám mızlıqlar uzaq waqıt jatadı izg’arliq bir qansha kóp boladı. Usınıń sebebinen bul jerde efemerlar hám kóp jıllıq ósimlikler menen birge shala puta, puta hám terekler bur qansha kóp ósedi. Tómengi tawda tarqalǵan bir jıllıq efemerlar, kóp jıllıq ot hám tereklerden geyparaları menen tanısıp ótemiz.