Ózbekistan Respublikası joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw ministrligi Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti Matematika fakulteti Funkcional analiz, algebra hám geometriya kafedrası

§2. Kóp ólshemli tosınnanlı shamalar hám olardıń birgeliktegi bólistiriliw funkciyası

Bir ólshemli tosınanlı shamalardan tısqarı, múmkin bolģan mánisleri eki , úsh, …, n sanlar menen anıqlanatuģın tosınanlı muģdarlar shamalarda úyreniledi. Bunday muģdarlar sáykes ráwishte eki, úsh, …, n ólshemli tosınanlı shamalar dep ataladı.

Oylap qarayıq, Faraz qilaylik, ( ΩA,P) itimallıq keńisliginde anıqlanǵan X₁, X₂,…, X_n hám taǵı basqalar berilgen bolsın.

vektorǵa tosınnanlı vektor yakı n-ólshemli tosınnanlı delinedi.
Kóp ólshemli tosınnanlı shamalar hár bir elementar hádiyse ꞷ ǵa n X₁, X₂,…, X_n tosınnanlı shamalardıń qabıl etiw muǵdarları sáykes qoyıladı.

n ólshemli funkciya tosınnanlı vektorlardıń bólistiriw funkciyası yakı X₁, X₂,…, X_n tosınnanlı shamalardıń birgeliktegi bólistiriliw funkciyası delinedi.

Qolaylıq ushın

bólistiriliw funkciyası X₁, X₂,…, X_n indekslerin tusirilip qaldırıp ,

kórinisinde jazamız.
funkciya tosınnanlı vektordıń bólistiriliw funkciyası bolsın. Kóp ólshemli bólistiriliw funkciyasınıń tiykarǵı qásiyetlerin keltiremiz:

1. 
   yaǵniy bólistiriliw funkciya shegaralanǵan.
   
2. 
   funkciya har qaysı argumenti boyınsha kemeyuwshi emes hám shepten úzliksiz.
   
3. 
   Eger qandayda bir bolsa, ol jaǵdayda
   

4. 
   Eger qandayda bir bolsa, ol jaǵdayda
   

3- qásiyet járdeminde keltirilip shıǵarılǵan bólistiriliw funkciyasıǵa marginal bólistiriliw funkciyası delinedi. tosınnanlı vektordıń barlıq marginal bólistiriliw funkciyalar sanı
ge teń.
Máselen, eki ólshemli tosınnanlı vektordıń marginal bólistiriliw funkciyalar sanı k=2²-2=2 bolıp, olar tómendegiler:


Ápiwayılıq ushın n=2 bolpan haldaó yaǵniy (X,Y) eki ólshemli tosınnanlı vektor bolǵan jaǵdayda kóriw menen sheklenemiz.