Ózbekistan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi

XVII ásir aqırı XVIII ásir baslarındaǵı urıslar. Otız jıllıq urıs hám Vestfal` tınıshlıq pitimi Avstriyanıń sırtqı siyasatı hám xalıq aralıq abıroyına úlken ózgerisler kiritti. Batıs Evropada jańa jerlerdi basıp alıw múmkin emesligi anıq kórinip qaldı. Óziniń kóp ásirlik básekilesi Franciya menen báseki kún tártibinen alıp taslanbasa-da endi Avstriya Shıǵısta húkimranlıǵı barǵan sayın kúshsizlenip baratırǵan Usmaniyler imperiyası iyelep turǵan jerlerge óz názerin qarattı. 1664-jılı Motekukkol basshılıǵındaǵı avstriyalılar armiyası túrk armiyası ústinen dáslepki iri jeńisin qolǵa kiritti. Biraq Sen-Lotard janındaǵı bul jeńis rawajlandırılmadı hám bekkemlenbedi. Imperator Leopol`d I (1640-1705) tınıshlıq pitimin dúziwge asıqtı. Nátiyjede júzege kelgen imkaniyattan túrkler jańa urısqa tayarlıq kóriw ushın paydalandı. Francuzlar tárepinen gijgijletilgen Turkiya 1683-jıl urıs háreketlerin jańadan baslap, jaman qurallanǵan hám tayarlıq kórmegen Avstriya armiyasın jeńiliske ushırattı hám 10-iyul` kúni Venanı qamal qıldı. Pol`sha korolı Yan Sobevskiy armiyalarınıń járdemi Avstriyanı aman saqlap qalmastan, turkler basqınshılıǵı qáwpinen pútkilley qutqardı. ”Muqaddes liga” (Vatikan, Veneciya, Pol`sha) tárepinen qollap quwatlanǵan Avstriya endi izbe-iz jeńislerge erisip, 1685-jılı Buda aymaǵın hám Vengriyanıń úlken bólimin iyeledi, eki jıldan soń bolsa Transil`vaniya hám Serbiya aymaǵına kirip bardı. Turkiya menen urıs 10 jıl dawam etti. 1697-jılı jas shaxzada hám óz dáwiriniń qábiletli sárkardası Evgeniy Savoyskiy Zent (Vengriya) janındaǵı urısta sheshiwshi jeńiske eristi.1699-jıldıń basında Karlovica tınıshlıq pitimi dúzilip, oǵan kóre pútkil Vengriya, Transilvaniya hám Xorvatiya pútkil Gabsburglar qol astına ótti.

XVII ásir baslarında Avstriya pútkil Evropanı qamtıp alǵan ispan taxtı ushın bolǵan urısta (1701-1714) qatnastı. Bul urıs venger xalqınıń Avstriyaǵa qarsı Rakoci II basshılıǵındaǵı qozǵalańı (1703-1711) menen bir waqıtqa tuwrı keldi. Urıs baslanǵannan eki jıl keyin Bavariya menen Franciyanıń birlesken armiyası Vengriya armiyası menen qosılıw maqsetinde Avstriyanıń Tirol` provinciyasına bastırıp kirdi. Tek Tirol` xalqınıń qarsılıǵı francuz-bavar armiyasın toqtatıp qaldı, bul Avstriya hám Angliya armiyasına hújimge ótiw imkaniyatın berdi. 1704-jılı 13-avgust kúni shahzoda Evgeniy hám gercog Mal`boro qol astındaǵı Avstriya-Vengriya áskerleri francuz-bavar armiyasın jeńiliske ushırattı. Solay etip urıstıń barısında burılıs jasaldı.1713-1714-jılları Utrext hám Rashtadta tınıshlıq shártnaması imzalanıp, Italiyanıń úlken bólimi (Neapol`, Milan, Sardiniya), Belgiya hám Reynniń bazı aymaqları (Freyburg) Gabsburglar imperiyasına qosıp alındı.

Aradan eki jıl ótken soń avstriyalılar túrklerge qarsı jańa urıs basladı hám ózleri ushın paydalı bolǵan Pojarevac pitimin imzalawǵa túrklerdi májbúr etti. Avstriya Bosniya hám Serbiyanıń bir bólimin (Belgrad qalası menen), Sloveniya hám Valaxiyanıń úlken bólimin , Banattı ( Temeshvar qalası menen ) óz quramına qosıp aldı. Eń ahmiyetlisi sonda, Usmaniyler imperiyasınıń hámme aymaǵında bajısız sawda islew hám Dunay dár`yasında, Qara hám Jer Orta teńizlerinde Avstriya kemeleriniń erkin háreketleniw huqıqın qolǵa kiritti. Solay etip , XVIII ásirdiń dáslepki on jıllıǵında Avstriya óz qudiretiniń shoqqısına eristi.