Direktoriya dáwirindegi urıslar. General Bonapart. Hákimiyat basına kelgen iri burjuaziya basqa ellerdi basıp alıwdan mápdar edi hám Direktoriya dáwirindegi Franciyanıń urısları basqınshılıq xarakterine iye edi. Reynniń shep qırǵaǵı hám Bel`giya álleqashan Franciyaǵa qosıp alınǵan edi, Gollandiya bolsa ǵárezli respublikaǵa aylandırıldı. Basıp alınǵan jerlerde francuzlar feodal tártiplerdı joq etti.
Sankyulotlardıń hám armiyanıń abırayı ósip bardı, ásirese, Napoleon Bonaparttıń abırayı joqarı edi. Napoleon Bonapart 1769-jılı 15-avgustta Korsika atawında mayda múlkdar bolǵan aqsúyek shańaraǵında, francuzlar Korsikanı iyelegennen soń úsh ay ótip dún`yaǵa kelgen. Ákesi onı áskeriy bilim jurtına oqıwǵa beredi. 1785-jılı Napoleon kishi leytenant dárejesi menen artelleriyaǵa jiberiledi. Tulon janındaǵı jeńis onı ataqlı etti hám tez arada brigada generalı boldı. termidor onıń ómirin ózgertip jiberdi. 1795-jılı Konventtiń tapsırması menen paytaxttaǵı roalistler qozǵalańın bastırdı hám general hámde armiyanıń baslıǵı boldı.
Avstriya áskerleri iyelep alǵan Arqa Italiyaǵa júris etiw ushın basshılıq lawazımına adam kerek bolǵanda, Direktoriya óz názerin jáne Bonapartqa qarattı. Birinshi sawashtıń ózinde-aq francuz áskerleri ájayıp jeńislerge eristi, áskerlerdıń ruwxı kóterildi hám Bonaparttıń abırayı ósti. 1796-jılı 10-mayda Lodi janındaǵı sawashta Avstriya armiyası ústinen erisilgen iri jeńislerden soń eń batır áskerler keńesi Napoleon Bonapartqa kapral ataǵın berdi hám hár bir jańa jeńisten soń áskerler oǵan náwbettegi ataqtı berip bardı.
Napoleon 1796-jılı 28-aprelde P`emonttı iyelep, Milanǵa qarap júris basladı. Tórt armiya jeńiliske ushıratıldı hám 1797-jılı 17-oktyabrde Bonapart Kampo-Farmio degen jerde Avstriyanı Franciyanıń jenisin tán alıwǵa hám pitim dúziwge májbúr etti. Sońıraq Italiya aymaqlarında Franciyaǵa qaraslı birneshe respublikalar dúzildi. Shvecariyaǵa da usınday táǵdir nesip etti.
1797-jılı 7-dekabrde Bonapart Italiyadan Parijge triumfator sıpatında kirip keldi. Direktoriya onı Lyuksemburg sarayında kútip aldı, saray átirapında bolsa qay jerge názer taslasańda aqırı joq alaman aǵıp kıyatır edi. Keyin Mısırǵa ápsanalı juristiń náwbeti jetip keldi. Ele 1797-jılda Bonapart Italiyadan Direktoriyaǵa jazǵan xatında: “Biz Angliyanı jeńiw ushın Mısırǵa iye bolıwımız kerek ekenligin túsinetuǵın waqtımız jetti”, - dep aytqan edi. Endi ol júristiń rejesin usındı hám húkimet onı tastıyqladı. 1798-jılı 19-mayda Napoleonnıń 38 mıńlıq armiyası 350 keme hám barkalarda Tulonnan Mısırǵa qarap júzdi. Mısır rásmiy túrde Turkiyanıń múlki edi, biraq ámelde onı áskeriy feodal múlkdarlar basqaratuǵın edi.
Franciya armiyası Aleksandriya janındaǵı jaǵalıqqa tústi hám bul bay qalanı iyeledı. Soń francuz armiyası Nil boylap joqarıǵa, Kayrǵa qarap júris basladı. Napoleon armiyası Kayrdı iyeledi. Napoleon jeńisti dábdebe menen belgilep atırǵan waqıtta, anglichan flotı admiralı Nel`son Banoparttıń flotiliyasın Abukir qoltıǵında joq etti. Napoleon hám onıń armiyası Franciyadan ajıralıp qaldı. Óziniń Mısırdaǵı hákimiyatın bekkem dep esaplap, Napoleon ján e shıǵısqa qarap, Suriyaǵa qarap jol aldı. Yaffa hám Xayfa janında túrkler francuzlardı toqtatıwǵa urınıp kórdi, biraq qalalar sawash penen alındı. 10 mıńlıq armiya menen Napoleon Akko qorǵanına – Suriya patshası paytaxtına jaqınlastı. Francuzlar kún sayın hújimdi kúsheytiriwine qaramastan, salibshiler tárepinen q
Do'stlaringiz bilan baham: |