‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

242-m ashq.
Yozing, gaplarda -la r qo'shim chasi qanday m a’no 
anglatayotganini ayting. Uslubiy xususiyatini izohlang.
1. 
Bu hayot chashmasi qoshiga bizlar kabi juda ko‘p kishilar keldilar, 
tiriklik nash’asiga g‘arq bo‘lib, o ‘ltirdilar, so‘ng bir-bir abadiy yo‘qlik
sari ketdilar. 2. Boburning yoniga Hofiz Q o‘ykiylar tashrif buyurdilar.
3. Bulbuligo'yo shoirlarning shon-shuhrat ko‘yida o'rtanib aytguvchi 
dilrabo baytlari ham endi uning k o ‘ngillariga zavq bag‘ishlam as edi.
4. U ko lp vaqtini ko ‘zdan yiroq, xilvat va toqi ravoqda tanho o ‘tkazar, 
ahyon-ahyon, huslii kelgan chogMardagina Yusufiyni chaqirib chog‘ir 
buyurar edi. 5. M eni Sohibqiron «yetti iqlim ning sham si anvari», 
«shahanshohi olam» deb ko ‘klarga ko‘taradilar, deya hasratli tovush bilan
300

---

so‘zlardi Bobur. 
6
. H um oyun M irzo kecha oqshom larda m uborak 
huzuringizga otlangan ekan. 7. Ilohim, tangri o ‘z panohlarida asrasin sizni.
8
. Begimlar ham , N ozim alar ham hali m en aytgandek o ‘qib edilar, 
dedi Gulbadanbegim, 9. Kamina qulingizning sadoqati ham , jasorati 
ham zoti muboraklariga kundek ravshandir. 10. Zoti shariflari ijozat etsalar.
11. Tabarruk bitiklari nom uborak quloqlarim izga sazovor ko‘rilsa, 
boshlarimiz ko‘kka yeturdi. 
12
. 
0
‘zlari ham tashrif buyuribdilar-da?!
(X. Sultonov)
Ot so‘z turkumi va uning xususiyatlariga oid grammatik
topishmoqlar javobini toping
1. Koning, noning, taronang 
Kitobing, sening tuning.
Qaratqich kelishikning 
Qo'shimchasi qaysi-ning?
2. Seni, qani ham , ya’ni 
Tuni, meni ham eni.
Tushum kelishigining 
Q o'shim chasi qaysi-ni?
3. Tuning, to ‘ning 
Kunning, koning,
Qaratqich qo'shim chasi 
Toping, qaysi-ning?
4. Toshkentlik, farg'onalik,
Oylik, ellik, sutchilik.
So'zlarda bor -lik, -chilik,
N im adir -lik ham -chilik?
5. G'ayratliga ham rohm an,
Dangasadan yiroqman.
Kim doim vaqtli tursa,
Jismoniy m ashqlar qilsa,
Unga q u w at beram an,
Bunda ko'pdir ot so'zlar 
Kim topib, topib so'zlar.
6
. N onni kam yegin yozda 
K o'proq yurgin piyoda 
Olma, o'rik, shaftoli 
O 'rik, bodom va oli,
Qovun, tarvuz, ko'ksulton,
Gilos, olcha, do'lana,
301

---

Yo qishda yong‘oq, asal,
Tandan ko'chadi kasal.
N echa ot, necha fe’l bor,
Toping berib e’tibor?
7. Qam a bo‘lar qachon ot,
Bo‘ya bo‘lar qachon ot?
Yama, bo‘ya ham tara 
Qachon bo‘lib qolar ot?