‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

121

---

174-mashq.
Quyidagi ertakni ifodali o ‘qing, ostiga chizilgan so‘zlarni
ma’noli qismlarga ajratib, unga ma’nodosh s o ‘zlar toping. Ko‘makchi
morfemalarning turlarini aniqlang.
Bir bor ekan, bir yo‘q ekan, qadim zamonda go'zal, ta’rifi yetti iqlimga 
ketgan chiroyli bir qiz bor ekan. Kunlaming birida sehrgar kampir bu qizni 
umrbod uxlatib qo'yibdi. Shahzoda bu qizni uyg'otish payiga tushib uzoq 
o'ylabdi. Juda ko‘p aivinchiliklami boshidan o ‘tkazibdi, bu qiz faqat «hayot 
suvi» bilan uvg‘onarmish. «Hayot suvi»ni topish maqsadida haligi shahzoda 
ko‘p choralarni izlabdi, oxir-oqibatda shahzoda baland tog‘ga chiqib ta- 
biblar aytgan o ‘sha «havot bulog‘i»ni topibdi va suvni olib kelib qizga 
ichiribdi. G o ‘zal qiz o ‘sha zahotivoq o ‘ziga kelib, ko‘zini ochibdi. Ular 
murod-maqsadlariga yetishibdi.
175-mashq.
Quyida berilgan matndagi ajratilgan so ‘zlarning tarkibini
aniqlang va ma’nosini izohli lug‘atdan o ‘rganing.
«... hijriy 950 (1543)-yilda bir kecha Samarqandda yong‘in chiqdi. 
Hazrati eshon masjidi tevaragida joylashgan bozori attoron, bozori sarrofon. 
bozori qog‘ozfumshon. bozori sahhofon. bazzozon. bozori tuxumduzon 
tam om an yonib kul bo‘ldi...»
176-mashq. « 0 ‘zbek tilining izohli lug‘ati»dan mushrif, sarkor, muh-
tasib, imom, mudarris, muazzin singari mansab, Iavozimga doir so ‘zlar-
ning ma’nosini o ‘rganib oling va ular ishtirokida gaplar tuzing.
177-mashq.
«Makroiqtisodiyot nima?» matnini o ‘qing, undagi yangi
so ‘zlarga izoh bering. Ular tarkibidagi ko‘makchi morfemalarni turlarga
ajrating.
Bozor iqtisodiyotiga o ‘tish sharoitida oldimizda turgan eng m uhim
vazifalardan biri iqtisodiyotda jam i ishlab chiqarish natijalarini hisoblab 
borishdir. Hozirgi kunda ilg‘or mamlakatlarda ishlab chiqarish natijalarini 
makroiqtisodiy param etrlar (yalpi milliy mahsulot, yalpi ichki mahsulot, 
milliy daromad) orqali tahlil etishga katta ahamiyat berilmoqda. Bunday 
tadqiqotlarning o ‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, ularda iqtisodiyot- 
ning turli tarmoqlari o'rtasidagi ishlab chiqarish aloqalari haqidagi, statistik 
m a’lum otlar batafsil tahlil qilinadi.
Iqtisodiyotning asosiy muammolarmi umumjamiyat nuqtayi nazaridan 
yechadigan bo'lim i makroiqtisodiyot deyiladi. Um um iy talab va taklif, 
inflatsiya, iqtisodiy yuksalish, ishsizlik, turm ush kechirish darajasi, davlat 
xarajatlari, soliqlar kabi tushunchalar makroiqtisodiyot predmeti jum la- 
sidandir.
M akroiqtisodiyot iqtisodiyotni yaxlit holicha o ‘rganadi va uning 
mohiyatini yalpi taklifning, ya’ni iqtisodiy tizimning yalpi islilab chiqarish 
imkoniyatlarining hal qiluvchi omillarini va yangi talabning, ya’ni iqtisodiy
122

---

birliklarning ishlab chiqarilgan talablariga va ko‘rsatilgan xizmatlariga sarf 
qilingan umumiy xarajatlarini hal qiluvchi omillarini tahlil qilishni tashkil 
qiladi.
Makroiqtisodiyotga doir yangi so'zlar: litsenziya, lizing, bitja, broker, 
assotsiatsiya, auksion, marketing, menejment, praysing, kredit, investitsiya, 
ssuda, tashqi savdo defitsiti, aksiz solig‘i, avtoritar kapitalizm, barter savdosi.