‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Takrorlash uchun savollar
•
1. Leksikologiya nimalarni o ‘rganadi?
2. So'z m a’nosining ko'chish yo'llari qaysilar?
3. Shakldosh, m a’nodosh va zid m a’noli so'zlarga misollar ayting.
4. Atama deb nimaga aytiladi?
5. Shevaga xos so'zlar deb qanday so'zlarga aytiladi?
6. Eskirgan va yangi paydo bo'lgan so'zlarga misollar ayting.
7. O'zbek tili leksikasining boyish manbalari qaysilar?
8. O 'z va o'zlashgan qatlam haqida gapirib bering.
6-mashq. Gaplarni o‘qing. S o ‘zlarni ma’no va shakl munosabatiga
ko'ra tahlil qiling.
Achchiqni achchiq kesar. Birikkan kuch — kuch, birikmagan kuch — 
puch. D o'st achitib gapirar, dushman kuldirib. Chayonning kasbi chaqish. 
Yaxshi otga bir qamchi, yomon otga m ing qamchi. Yaxshi do'stning qo'li 
hamisha ochiq. Shirali dasturxonga pashsha ko'p yopishadi. Eng yaxshi axloqiy 
va estetik dori — mehnat. Ishlagan tishlaydi, ishlamagan kishnaydi.
Fikrsiz aqlning zangi bo'ladi,
Ilm -la egovla, yangi bo'ladi,
Oynadan ibrat ol, bir kun artmasang,
Ustida bir enlik changi bo'ladi.
(Abdulqodir Bedil)
7-mashq. She’m i o ‘qing. Ko‘chma ma’nodagi so‘zlami topib, ularga
izoh bering.
Alp o'g'lonlar o'lkasi bu K o'hna Turon,
Qalqonlari, qanotlari, ilm istang,
Yarim jahon bunyod etgan Sohibqiron,
Alisheming avlodlari, ilm istang!
Taxtdan tushganda ham, otdan tushmay yurgan 
Ajdodingiz uy ko'rm agan — Davlat ko'rgan.
Yurti uchun yelkasida tog'lar surgan 
Rustamlari, Farhodlari, ilm istang.
K o'z ochganda kelib yetti bahri um mon,
Yetti tilda so'zlashgan biz tili biyron.
Vatanida Tojmahallar tiklar sulton —
Boburlari, Behzodlari, ilm istang.
H aq yo'lida Siz ilmning um matlari,
Xalq yo'li hidoyati, hikmatlari.
M adad bo'lsin Yassaviyning hikmatlari,
Bobo Mashrab bayotlari, ilm istang.
9

---

Alp o ‘g‘lonlar o ‘lkasidir 0 ‘zbekiston,
Erkli elning qanotlari, ilm istang.
Yarim jahon bunyod etgan Sohibqiron,
Alisherning avlodlari, ilm istang. 
(Muhammad Yusuf)