‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(Darslikdan)
215-m ashq.
«Tadbirkorlikka keng yo‘l», «Kichik korxonalar hayo- 
tidan», «Bozor infrastrukturasi», «M akroiqtisodiyot nima?» kabi mavzu- 
lardan birida ilm iy-om m abop m atn tu zin g, m atn n in g o ‘ziga xos 
tom onlarini izohlang.
21 6 -m a sh q .
U ch guruhga b o ‘lining: 1-guruh huquqshunoslik, 
2-guruh m atematika, 3-guruh tilshunoslik faniga oid atam alarni yozib 
izohlasinlar.
277

---

217-mashq.
0 ‘qing. Quyidagi matn ichidan ilmiy uslubga xos so'zlarni 
toping. Shu so'zlar ishtirokida gaplar tuzing.
Ikkinchi darajali bo'laklar fikrni to'laroq va m ukammalroq ifodalash 
uchun xizmat qiladi. Ular faqat bosh bo'laklarga bog'lanib, ularni izohlab, 
to'ldiribgina qolmay bir-birlariga bog'lanishi, bir-birining m a’nosini 
aniqlashi ham mumkin.
Gaplar tuzilishiga ko'ra, to 'rt xil bo'ladi: sodda, qo'shm a, murakkab 
gaplar va periodlar.
Sodda gap m a’lum fikr, m aqsadni ifodalovchi, gram m atik va 
intonatsion tomondan shakllangan sintaktik birlikdir. Sodda gap tuzilishiga 
ko'ra yig'iq yoki yoyiq bo'lishi mumkin. Bosh bo'laklardan tarkib topgan 
gaplar yig'iq gap, agar bosh bo'laklardan tashqari ikkinchi darajali 
bo'laklar ham ishtirok etsa yoyiq gap sanaladi.
218-m ashq.
O'qing. M atnning qaysi uslubga xosligini aniqlang, uni 
boshqa uslubga o'tkazib gapiring.
Tekislikdagi tuproqning tarkibi, undagi nam m iqdori, turli yil 
fasllardagi issiqlik va yorug'lik miqdoriga qarab tog' oldi va tog'larda turli- 
tuman o'sim liklar o'sadi. Qanday bo'lm asin bitta turning katta-katta 
maydonlarda chakalakzor hosil qilishi tabiatda juda kam uchraydi. Odatda, 
har xil o'sim liklar birgalikda yashayvermasdan, balki m a’lum o'simlik 
turlari bir-biri bilan birga o'sadi. Tabiatda o'sim liklarning gruppalanishi 
tasodifiy emas. O 'sim liklar m illionlarcha yillar davom ida shunday 
turkumlanib qolgan. M uayyan tashqi muhit bilan bog'langan o'sim lik- 
largina birgalikda o'sishi mumkin edi. Shuning natijasida ma’lum bir joydagi 
sharoitlarga moslashgan o'sim lik gruppalari, ya’ni birga o'sadigan o'sim ­
liklar paydo bo'lgan.