‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(I. Jabborov)
J
 
Tayanch tushunchalar
eski qatlam, yangi qatlam, arxaizmlar, istorizmlar (eskirgan so‘zlar), 
neologizmlar (yangi paydo bo'lgan so'zlar).
8.2. 0 ‘ZBEK TILI LEK SIK ASINING
B O Y ISH MANBALARI
Darsning maqsadi: 
o ‘quvchilarda o ‘zbek tili leksikasining ichki va 
tashqi imkoniyatlar asosida boyib borishi haqida bilim va ko‘nikmalar 
hosil qilish.
R e j a: 
* 0 ‘zbek tili leksikasining boyish manbalari haqida.
* Ichki imkoniyatlar asosida o ‘zbek tilining boyishi.
* Boshqa tillardan so ‘z olish asosida leksikaning 
boyishi.
211

---

I
1-topshiriq. Kadastr, lizing
so‘zlarining m a’nosini tushun-
J 
tiring va ularning o'zbek tiliga boshqa tildan olinish sababini ayting.
2-topshiriq.
Ilgari iste’moldan chiqib ketgan so'zlarning yangi 
m a’noda qo'llanayotganiga misollar keltiring.
0 ‘zbek tili leksikasi bir qancha manbalar asosida boyib,
|
rivojlanib boradi. Ularni, eng a w a lo, ikki katta guruhga ajratish
•
mumkin: 1) o ‘z ichki imkoniyatlari asosida; 2) boshqa tillardan
so'z olish asosida. Ularning birinchisi ichki manbalar, ikkinchisi
esa tashqi manbalar sanaladi.
1. O'zbek tili leksikasining birinchi yo'l bilan boyib borish imko­
niyatlari juda kengdir. Masalan, a) ilgari qo'llanilib, keyin iste’moldan 
chiqib ketgan so'zlardan yangi tushunchalarni ifodalash uchun foyda­
lanish: 
vazir, hokim, viloyat, shirkat, noib, tuman
kabi; b) yasovchi 
qo'shim chalar yordam ida yangi so'z yasash: 
uyali telefon, omonatchi,
pudratchi, bojxona, auditchi (auditor), dizaynchi (dizayner) v
a boshqalar; 
d) dialektal so'zlarni faollashtirish: