‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Topishmoqlarning javoblari
1. Qaramoqda, qaytm oqda, aytmoqda — fe’llar, barm oqda — ot.
2
. 
0
‘qish, qurilish, chiqish so‘zlari — harakat nom lari, olqish, 
qamish, muyulish so‘zlari — ot.
3. 0 ‘yin, qiyin so‘zlaridagi «i» tushiriladi.
4. 
-moq, -sh, -ish, -v, -uv.
5. 0 ‘yin, qiyin, past, son, ot so‘zlaridan fe’l hosil qilinganda o ‘yin, 
qiyin so‘zlardagi 
i
unlisi tushiriladi, past so‘zidagi 
t
tushiriladi, son, ot 
so‘zlaridagi 
о
tovushi 
a
bilan almashadi.
6
. Buyruq maylidagi fe’llar.
7. Ishla, o ‘yla, sayla so‘zlaridagi 
-la.
8
. Son, ong so‘zlariga 
-a
qo ‘shimchasi qo‘shilsa, 
о
unlisi 
a
bilan 
almashadi.
9
. 
0
‘tgan zam on hikoya fe’li 
-b
qo‘shimchasi undosh bilan tugagan 
fe’l o ‘zak-negiziga 
-ib
tarzida qo‘shiladi.
10. Aniq, birgalik va orttirm a nisbatdagi fe’llar.
317-mashq. 
Hikm atlardagi fe’llarni aniqlang. Ularning vazifasini 
uslubiy jihatdan iboralar ham bajara oladimi? 
0
‘rnini almashtirib yozing.
H IK M A T L A R G U L D A ST A SI
Bir donishmand aytgan ekan: «Imonsiz odam o ‘zining yomonligini 
bilmaydi, agar bilsa, u yaxshi odam bo'lishga harakat qilardi».
Bir oqil va hazilkash odam sayohat vaqtida olis shahardagi do ‘stiga 
ko‘nglidagi nozik fikrlarini aytib, maktub yozayotgan edi. Bir befarosat 
ham rohidan beruxsat hadeb m aktubda nim alar yozilganiga qarayveribdi. 
Oqil odam maktubiga m ana bu so'zlarni qo‘shib qo‘yibdi:
367
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

«Agar yonimda bir befarosat, birovlarning xatiga qiziquvchi tentak 
boim aganda edi, yana boshqa gaplarni ham yozar edim».
Haligi befarosat bu so‘zlarni o ‘qib, jahli chiqdi va e ’tiroz bildirdi:
— Qachon xatingga qarabman?
Unisi esa javob beribdi: «Sening haqingda yozganimni qayoqdan bilding?»
Bir hurmatli odam kasal bo'lib, uyida yotgan edi. Besh-oltita xira, 
g‘ashga teguvchi odamlar bemorni ko‘rishga bordilar. U lar bemor yonida 
uzoq o ‘tirib, har xil m aza-bem aza gaplari bilan uni toliqtirib qo‘ydilar. 
Oxiri, ketayotganlarida bir befarosat odam bemordan:
— Bizga vasiyat tariqasida nasihatlaringizni aytsangiz, — deb so‘radi.
Hurmatli odam haligi befarosat ziyoratchilarga qarab bunday dedi:
— Sizlarga vasiyatim shuki, biror do ‘stingiz yoki ustozingiz kasal 
bo‘lib qolganida, uni maza-bemaza gaplar bilan toliqtirib qo‘ymanglar.
Bir necha hazilkash odam lar bir qizg‘anchiq, xasis odamning uyiga 
mehmonga bormoqchi bo‘lishibdi, amm o darvoza taqillatganlarida xasis 
odamning xizmatkori chiqdi. M ehm onlarni ko‘rib, ichkariga kirib ketdi. 
So‘ng qaytib chiqib aytdi:
— Kechirasizlar, xojamiz kecha kechquam o ‘lgan edilar. Erta tongda 
dafn etib kelgan edik.
Hazilkash m ehm onlar bunga ishonmadilar va aytdilar:
— 
Xojangiz rahmatli, biz uchun juda aziz, qadrli odam edilar. 
Ularning janozasida bo‘lish bizga nasib etmadi, endi uylariga kirib, fotiha 
o ‘qib ketmasak bo‘lmas.
Boyagi xasis xoja mehmonlarni qabul qilishdan boshqa iloji qolmabdi.