‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Keldim, kelyapman, kelaman
fe’llarining uchalasi ham I shaxsni 
bildiradi, lekin ular harakatning nutq m om entiga nisbatan qachon 
bajarilishi yoki bajarilmasligi bilan farq qiladi.
Fe’Idan anglashilgan harakatning nutq momentiga nisbatan
|
bajarilishi yoki bajarilmaslik paytini bildiradigan shakllarga zamon
•
shakllari, ana shunday shakllar tizimiga zamon kategoriyasi
deyiladi.
Zam on turini belgilashda so'zlanayotgan nutq vaqti asosiy tayanch 
nuqta bo‘lib hisoblanadi. Ana shunga ko‘ra uch zamonga bo‘linadi: 1) o ‘tgan 
zam on, 2) hozirgi zamon, 3) kelasi zamon.
F e’Idan anglashilgan harakatning nutq s o ‘zlanayotgan
I 
vaqtdan oldin bo‘lib o ‘tganligini bildirgan shakllar o ‘tgan zamon
J 
shakllari sanaladi. 
O ctgan zamon shakllariga quyidagi shakllar 
kiradi: 
-di, -gan, -ib (-m an, -san, -di) kabi.
M asalan, 
keldi,
kelgan, kelibman, kelibsan
va boshqalar.
Bu shakllar garchi «o‘tgan zamon» umumiy m a’nosi asosida birlashsa 
ham, lekin ularning har qaysisi bir-biri bilan m a’lum m a’nosiga ko‘ra 
farq qiladi: 
-gan
shakli 
-d i
ga nisbatan harakatning nutq so‘zlangan 
vaqtdan ancha oldin ro ‘y berganini bildiradi.
-ibdi, -ibman, -ibsan
shakllari esa so‘zlovchi nutq m omentidan oldin 
ro ‘y bergan harakatni boshqa shaxsdan eshitganligini yoki oldindan 
kutilgan harakatning amalga oshganligani bildiradi. M asalan, 
0 ‘g ‘rini
eshakka teskari mindiribdi. (Ertakdan
)
-di
shakli, um um an, harakatning nutq momentidan oldin bajarilgan- 
ligini bildiradi.
Solishtiring:
K eldi
Kelgan