‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

oyyu z, qorako ‘z, oq bilak, sarv qad
kabi atamalarning 
yor, dildor
m a’nolarida ishlatilganligiga m isollar keltirib, ularning 
m a’nolari ustida fikr yuriting.
6 .2 . V A Z IF A D O S H L IK VA U N IN G U S L U B IY A T I
/
1-topshiriq. Stolning oyo g
7 birikmasidagi 
oyoq
so'zining 
m a’nosini tushuntiring. So'zning to ‘g‘ri va ko‘chm a m a’nosini 
ayting. T o ‘g‘ri va k o ‘chm a m a’nolar o ‘rtasidagi bog‘liqlikni 
izohlang.
Ко ‘chalarni chiroqlaryop-yorug‘qilib turibdi. Chiroqpiliginipasaytirdi.
Yuqoridagi ikki gapda qo‘llanilgan chiroq so'zining m a’nosiga e’tibor 
bersangiz, u bir xil vazifa bajaruvchi ikkita bir-biriga o'xshamaydigan 
narsalarni ifodalayotganining guvohi bo‘lasiz. Birinchisida «elektr toki 
orqali yorituvchi noksim on (lam pochka) yoki tayoqsim on asbob»ni, 
ikkinchisida esa «kerosinga pilik solish vositasi bilan yorituvchi, asos va 
shisha qismlardan tashkil topgan asbob»ni bildiradi.
Bu asboblar shakliga ko‘ra bir-biriga o ‘xshamaydi, makon va zamonda 
ularning aloqadorligi ham yo‘q, lekin har ikkisi yoritish vazifasini bajaradi. 
Ana shu vazifaviy bir xillikka ko ‘ra ilgari yog‘ga pilik tekkizish orqali 
yoritiladigan shishasiz, ochiq asbob nom i keyinchalik asos qismga shisha 
o ‘rnatilgan yoritgich asbobni, keyinroq esa elektr tokidan foydalanishga 
o ‘tilgandan so‘ng lam pochkalarni ham ifodalash uchun qo'llaniladi. 
N atijada chiroq so‘zi bir-biriga o'xsham aydigan xilma-xil yorituvchi 
vositalarga nisbatan qo‘llanila boshlandi.
f
Narsa va hodisalar o ‘rtasidagi vazifaviy bir xillik asosida
•
birining nomi orqali ikkinchisining ifodalanishi vazifadoshlik
asosida ma’no ko‘chish deyiladi.
Vazifadoshlik asosida vujudga kelgan so‘zlami bilish, ularning ilgari 
qanday shakldagi narsalarni ifodalaganligini anglash tilim iz im ko- 
niyatlarining naqadar boy ekanligini his qilishimizga yordam beradi.