‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

ль
4 r ^ aU°6Ti.
S \ rtw u 'b
4
 K rista ll t e k is lig i
9.27-rasm
.

---

A m alda aytilgan ishlarni bajarish an ch a qiyin. 0 ‘lch o v ishlarini
bajarishda katta aniqlik talab etiladi, chunki d  va d 0 miqdorlar bir-biriga
yaqin miqdorlardir. U larning farqi yanada kichik son boMadi.
Plyonkadan nam unagacha boMgan 
m asofani oMchash ham ancha
qiyinchilik tug‘diradi. Bu m asofa aslida 50 m m lar atrofida boMadi va uni
chizgMchda oMchash yaxshi natija berm aydi, chunki m ikrongacha boMgan
katta aniqlik talab etiladi. Mikrometrga o ‘xshagan boshqa aniqroq oMchov
asbobidan ham foydalanib boMmaydi. Chunki kassetadagi plyonka oMchov
asbobi ta ’sirida qirilishi yoki egilishi m um kin. Shunga k o ‘ra oMchangan
a  masofasi haqiqiy m asofadan biroz farq qilishi m um kin. Shuni ham
e ’tiborga olish kerakki, kunduzgi sharoitda ishlaganda plyonka od d iy
yorugMikni o'tkazm aydigan qora q og‘oz bilan o'raladi, biroq bu q o g ‘oz
rentgen nurlarini bem alol o'tkazadi. Q og‘oz m a’lum qalinlikka ega, oMchash
jarayonida buni ham hisobga olish zarur.
Tajriba jarayonida ro‘y beradigan qiyinchiliklar quyidagi tartibda bartaraf
etiladi. Tekshirilayotgan nuqtada m etall sirti tozalanadi, kislota surtiladi.
Keyin tozalangan sirtga (odatda elektrolit yoMi bilan) boshqa biror metallning
kristallari qoplanadi. PoMat konstruksiyalami tekshirishda bunday maqsadlar
u ch u n k o 'p in ch a o ltin ishlatiladi. Suratga olg a n d a p lyonkada tem ir
kristallaridan va oltin kristallaridan qaytgan rentgen nurlari chiziqlari hosil
boMadi. Oltin kristallari elektrolit yoMi bilan qoplanganligi sababli, ular