‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

asosiy vazifasi 
o ‘quvchi-talabalarning bilim, ko‘nikma va 
malakalari darajasini aniqlash va baholashdan iborat. Bu o‘quv materiallarini 
o ‘rganishning 
keyingi 
bosqichiga 
o ‘tish 
imkomyatlarini 
aniqlashtiradi 
va 
o ‘qituvchining o‘quv metodi hamda usullarini to‘g ‘ri tanlaganini nazorat qiladi. 
Nazorat qilish vazifasi o ‘quv materiallarini o ‘rganishning maqbul yo‘llarini topish 
bilan bog‘liqdir.
0 ‘qitish vazifasi o ‘quvchi-talabalaming bilimini tekshirishda aniq ko‘rinadi. 
Yangi mavzuni mustahkamlash jarayonida yoki uy vazifalarini tekshirishda 
0
‘quvchi- 
talabalaming o ‘tilgan mavzuni takrorlashga, ular uchun tushunarsiz boig an
maium otlarni bilib olishlariga imkon tug‘iladi.
Nazoratning 
tarbiyaviy 
vazifasi 
shundan 
lboratki, 
o‘quvchi-talabalar 
tekshirishga tayyor b o iish uchun darslami o‘z vaqtida tayyorlaydilar, bo‘sh vaqtdan 
unumli foydavlanishga harakat qiladilar, intizomga o ‘rganadilar.
Tekshirish va baholash o ‘quvchi-talabaning o ‘z bilimlari va qobiliyatlarini o ‘zi 
mustaqil aniqlashiga ham yordam beradi. 0 ‘zidagi kamchiliklami ko‘ra olishga va 
uni tugatish yoilarini izlashga ko‘maklashadi. Lekin o ‘quvchi-talabaning bilimini 
baholashda o ‘qituvchi nohaqlikka yo‘l qo‘ysa, 
0
‘quvchi-talaba bilan o ‘qituvchi 
o‘rtasida ziddiyat kelib chiqadi. Uy vazifalarining esa haddan ziyod ko‘p bo‘lishi 
ham 
0
‘quvchi-talabalaming yuzaki dars tayyorlashiga olib keladi.
Agar nazorat, o ‘qitish va tarbiyalash vazifalari to‘g ‘ri amalga oshirilsa, 
shaxsning tafakkunni rivojlantirish hamda his-tuyg‘ulari va axloqiy sifatlanni
25

---

tarbiyalashga imkon tug‘iladi. Bu o ‘z-o‘zidan nazoratning 
rivojlantiruvchi vazifasi
sanaladi.
Hisobga olish 
ta’limning muayyan davrida о ‘quvchi-talabalar va o‘qituvchi 
faoliyatini umumiashtirish, xulosalash demakdir.
0 ‘quvchi-talabalaming o ‘zlashtirish natijalarini hisobga olishda quyidagilarga 
e ’tibomi qaratish lozim:
1) o ‘quv dasturi asosida mavzu va bo‘limni o ‘rganishda o ‘quvchi-talabalaming 
bilim, ko‘nikma va malakalarini har tomonlama nazorat qilish;
2) har bir yakunlangan mavzu bo‘yicha o ‘quvchi-talabalaming faoliyati 
to‘g ‘risida xulosa chiqarish;
3) o ‘rtacha arifmetik m a’lumotlarga tayanibgina o ‘quvchi-talabalaming 
o ‘zlashtirish darajasini baholamaslik;
4) o ‘quvchi"talabalaming mavjud bilimlariga aniq, batafsil ma’lumot (tavsif) 
berish uchun ularning bir necha o ‘quv yilidagi statistik o ‘zlashtirish ma’lumotlariga 
asoslanib tahlil etish.
0 ‘zlashtirishm nazorat qilish va hisobga olish: 1. Nazorat. 2. 0 ‘qitish. 3. 
Tarbiyalash. 4. Rivojlantirish kabi vazifalami bajaradi.