‘zbekist0n respublikasi oliy va 0

O’ltacha

1	2	tet 3	4	5	viloyatdan 6	reyting bali 7
1 ^Tolipov^E.		XIM	3	0 - la-00	Andijon	92
2 Ahmedov N.O.		XX	1	l-la-02	Samarqand	84
3 Sobirov K.G.		XM	1	3-2a-02	Toshkent	88
4 Parpiyev R.O.		XIM	2	0-5a-01	Buxoro	79
5 ^Mansurov^G.Sh.		XX	5	l-2a-98	Toshkent	80
6 -Nesirov V.A.		XX	1	l-5a-02	Sirdaryo	98
7 Valiyev A.E.		XM	2	3-3a-01	Farg‘ona	81
8 Sattorov X.A.		XIM	1	0-6a-02	Toshkent	90
9 Mahsudov P.O.		XM	3	3-4a-00	Namangan	82
10 Shamsiyeva K.N.		XIM	1	0-7a-02	Xorazm	84

1.4-jadvalni asosiy jadval sifatida qabul qilamiz. Ammo bu jad- valning uchinchi, beshinchi va oltinchi ustunlarida (4-ustunni e ’tiborga olmaganda) takrorlanishlarni ko‘rishimiz mumkin. Ya’ni fakultetlar soni uchta bo'lishiga qaramasdan ular ko‘p marta tak-

-21 -
M A ’LUM OTLAR BAZASINI BOSHQARISH SISTEMAS1 (ACCESS W INDOW S- 9X/2000 UCHUN)

rorlanadi. Xuddi shuningdek, 6-ustunda viloyatlar nomi ham tak- rorlanadi. Endi faraz qiling, ma’lumotlar bazasida talabalar soni mingdan ortiq bo‘lsa (amalda shunday ham bo'ladi), u holda tak- rorlanishlar soni yana ham ortadi. Bu ma’lumotlar bazasini to‘ldirish uchun ko‘p vaqt talab etsa, ikkinchidan, xatoliklarga yo‘l qo‘yilishiga olib keladi. Undan tashqari, ma’lumotlarni to'ldirish jarayonida siz «XIM» so‘zining o ‘rniga «Xim» yoki «xim»,

«Samarqand» so‘zining o ‘miga «SAMARQAND» va h.k. yozib yuborishingiz mumkin. Siz va men uchun bu so'zlarning ma’nosi bir xil bo‘lishiga qaramasdan, kompyuter uchun ular boshqa- boshqa so‘zlardan iboratdir. Go‘yoki kompyuter ifchun «XIM»,
«Xim» va «xim» nomli uchta fakultet mavjud, xuddi shuningdek,
«Samarqand» va «SAMARQAND» nomli ikkita viloyat paydo boiadi.
Agar siz «XIM» fakultetida o ‘qiydigan talabalaming ro ‘yxatini kompyuter yordamida, ya’ni Accessda hosil qilmoqchi bo'lsangiz, u holda sizning ro ‘yxatingizga «Xim» va «xim»da o ‘qiydigan tala­ balar kirmaydi. Vaholanki, ular ham shu fakultetning talabalaridir. Shu kabi muammolar viloyatlar uchun ham yuz berishi ehtimoldan xoli emas.
Faraz qilaylik, rektorning buyrug‘i bilan biror fakultetning nomi o'zgardi. U holda siz ma’lumotlar bazasida shu fakultet nomi necha marta uchrasa, shuncha marta o ‘zgartirishingizga to‘g ‘ri ke­ ladi. Shunga o‘xshash bir qator muammolar mavjudki, bular ma’lumotlar bazasi bilan ishlashni ancha murakkablashtiradi. Bu muammolardan qutulishning yo‘li bormi? Bor, albatta. Buning uchun ma’lumotli jadvallardan foydalanish kerak bo‘ladi. Asosiy ja3var~biteR^Jiia^ jadvallarni o‘zaro bog‘lash va birgalikda ishlatish A ccessdajtrda yaxshi yo‘lga qo ‘yilgan. M a’lumotli jadval­ lardan foydalanish yuqoridagi muammolarga o‘z-o‘zidan chek qo ‘yadi. Xo‘sh, ma’lumotli jadval nima va unda qanaqa ma’lumotlar saqlanadi. Umuman, ma’lumotli jadvallarga asosiy jad- valda takrorlanishi mumkin bo‘lgan ma’lumotlarni kiritish maqsadga muvofiqdir. Yuqoridagi misol uchun birinchi m a’lumotli jadvalga fakultetlarni kiritamiz:
- 22 -
M A ’LUM OTLAR BAZASINI BOSHQARISH SISTEMASI (ACCESS W IN D O W S-9 X/2000 UCHUN)