‘zbekist0n respublikasi oliy va 0

TARMOQ

Mijoz

1.2-rasm.
Relatsion (jadval) ko‘rinishdagi ma’lumotlar bazasi

Relatsion yoki jadval ko‘rinishdagi ma’lumotlar bazasi hayotda keng qo‘llanadigan ma’lumotlar bazasi bo‘lib, Access ham relatsion ma’lumotlar bazasi bilan ishlaydi. Relatsion ma’lumotlar bazasi -bu shunday ma’lumotlar bazasiki, unda ma’lumotlar ikki o ‘lchovli jad-

vallarda jaqlanadi va ular o 4rtasida o‘rnatilgan bog‘lanish qayta ishlash samaradorligini oshiradi hamda bir xil ma’lumotlaming tak- rDrl^nishini (dublirovanie) kamaytiradi.
R ^ t^ p n ma’lumotlar bazasi maydon (ustun) va yozuv (qator) dan 'ta% kiMopgan (l-3"fasm).
- 16-
M A’LUMOTLAR BAZASINI BOSHQARISH SISTEMASI (ACCESS WINDOWS—9 X / 2000 UCHUN)
Reíatsion ma’lumotlar bazasining ko‘rinishi:
USTUNLAR

19. 
    ^{1-maydon | 2 -maydon | 3-maydon |4-maydon} A 1- yozuv
    
20. 
    2- yozuv
    

^R 3- yozuv
^L 4- yozuv
^A 5- yozuv R
1.3-rasm.


Maydon - m a’lumotlar bazasida saqlanadigan obyektning bitta parametrini (xarakteristikasini) kiritish uchun mo'ljallangan jad- valning elementi (ustuni). Bitta maydonning barcha elementlari faqat bir turli ma’lumotlarni saqlaydi. Yozuv - ma’lumotlar ba-
zasiga tegishli biror obyekt haqida axborot beruvchi (bir qatorda yozilgan) barcha maydonlar majmui. Bu holda jadvalning asosini satr va ustunlar tashkil etadi. Har bir satr biror obyekt haqidagi ma’lumotlardan iborat bo‘lib, yozuv (zapis) deb ataladi. Har bir us- tun bir xil turdagi ma’lumotlardan iborat bo'lib, maydon (polya) deyiladi.
Bunga misol qilib, dekanatdagi talabalaming ro‘yxati tuzilgan 2-misolni (ma’lumotlar bazasi) olish mumkin. Har bir satrda joylash- gan ma’lumotlar aniq bir talabaga tegishli bo'lib, ular mos ravishda talabaning tartib nomerini, familiyasini, ismini, sharifini, qaysi fa- kultetda o’qishini, kursini, guruhini, talaba qaysi viloyatdan kel- ganligini va uning o'rtacha reyting balini aniqlaydi. Har bir ustundagi ma’lumotlar bir xil turda bo‘lib, ularning turi quyidagichadir:
1.3-jadval

Ustun nomi №		M a’lum ot turi Butun
F.I.Sh. Fakultet		MaiJf Matn
Kurs Guruh Viloyat		^.utun ElatQ fcflátñ
Reyting bali		B'útun
	- 17-

M A’LUMOTLAR BAZASINl BOSHQARISH SISTEMASI (ACCESS WINDOWS- 9 X/2000 UCHUN)


Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, bir qancha maydonlarning turlari bir xil bo‘lishi mumkin ekan. Ko‘p hollarda obyektni aniqlovchi parametrlar soni juda ham ko‘payib, jadvalni to kldirish va uni o'qish murakkablashib ketadi. Bu hollarda ma'lumotlarni bo'laklarga boiish va bir nechta jadvallardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Accessda bir paytda bir qancha jadvallardan foydalanish va ularni o ‘zaro bog‘lash imkoniyati mavjud. Bu holda ma’lumotlarning takrorlanishi kabi ayrim kamchiliklardan xoli bo‘lamiz. Bu ishlarni qanday amalga oshirish keyingi bo‘limlarda aniqlanadi. Siz o ‘zingiz o ‘ylagan yoki yuqorida keltirilgan misol- larning jadval ko 4rinishidagi ma’lumotlar bazasini yarating.

3.