Ўзбекист онда з амонавий интенсив о

11-жадвал. илдиз кесишнинг олма дарахтлари ўсиши ва мевасига кўрсатадиган таъсири. 
Таъсир доираси
Ошган
Камайган
Ўзгармаган
Дарахт танаси ўсиши
X
Новда узунлиги
X
Новдалар сони
X
Гулкуртак/новда нисбати
X
Новдадаги барг ҳажми
X
Гулкуртак сифати
X
Кесиш вақти
X
Дарахт ички қисмига ёруғлик тушиши
X
Икки йилда бир ҳосил бериши
X
Мева тугиши
X
Умумий ҳосил миқдори (мевалар сони)
X
Мева ҳажми
X
Ҳосилдан аввалги мева тўкилиши
X
Мева ранги ва сифати
X
Дарахт ҳосил бериш самарадорлиги
X
Расм-218. Симбағаз тизимининг мустаҳкамлигини таъминловчи темир ва бетон устунлар. 

---

X. Олма дарахтларини ўстириш
115
Расм-220. Бутун симбағаз тизимини маҳкам ушлаб туриш учун қатор бошида ерга темир ўрнатилади ва унинг атрофи 
бетонланади. Чапдаги расмда кам бетонланган қаторда симларнинг таранлиги йўқотилган. Бундай бетонларни ўнгдаги 
сингари кенг ва мустаҳкам қуйиш тизимни узоқ муддат хизмат қилишини кафолатлайди. 
Расм-219. Симларни таранг тортиш учун қўлланиладиган тортувчи мослама. 
▪
Илдиз қирқилган жойдан турли касалликлар ке-
лиш хавфи бор. 
Илдиз қирқишда фойдаланиладиган мослама 
80 см чуқурликда қирқа олиши ва тупроқда расм-
да кўрсатилганидек қиялигини 40–90 даражага 
ўзгартира оладиган бўлиши керак. Дарахт танасига 
яқин бориш ҳамда чуқурликни ўзгартириш орқали 
дарахт ўсишини қай даражада сустлатишни белги-
лаш мумкин. 
Тупроқ тури ва илдизларнинг жойлашган 
чуқурлигига мувофиқ, илдизлар дарахтдан 50–60 
см узоқликда ва 30–80 см чуқурликда қирқилиши 
мумкин. Унумдор тупроқ қисми саёз бўлган 
тупроқларда илдиз қирқиш яхши натижа бера-
ди ва, аксинча, унумдор тупроғи чуқур бўлган 
тупроқларда эса камроқ. 
Европанинг кўплаб олма етиштирувчи боғбонлари 
ўсишни бошқариш учун илдиз қирқишдан боғ таш-
кил этилгандан то бузулгунича фойдаланадилар. 
Илдиз қирқиш интенсив олма боғларида кучли 
ўсишни назорат қилина олмаганда ва ҳосилни оши-
ришда қўлланилиши мумкин. Лекин ўзимизга савол 
бериб кўрайлик, нега ўсишни назорат қила олмаяп-
миз?
Илдиз кесиш керак бўлмайди, агар:
▪
олма дарахтлари ёзда кесилса;
▪
марказий лидер ҳамда пастки ярус шохлар 
тўғри шакллантирилса;
▪
дарахтлар иккинчи йилдан ҳосилга кирса;
▪
томчилаб суғориш тизимидан фойдаланилса;
▪
ўсимликлар ўсишини бошқарувчи воситалар-
дан фойдаланилса: Этефон, Регалис ва Про-

---

Ўзбекистонда замонавий интенсив олма боғлари
116
малин (гибберелинлар) ҳамда гиббереллин 
кислотаси.