Ўзбекист онда з амонавий интенсив о

1. моғорлаган ўзак – Alternaria spp замбуруғи 
келтириб чиқаради. 
Замбуруғ фақат ўзак ичида ривожланади ва 
мева этига ўтмайди. Бунинг зарарини фақат мева-
ни кесиб кўрганда билиш мумкин. Гул томони очиқ 
бўладиган Ред Делишезнинг навлари бу касаллик 
билан кўпроқ зарарланади. 
2. кўз чириши – Pezicula malicorticis ёки 
Cryptosporiopsis curvispora
 / кулранг чириш – Botrytis 
cinerea. Касалликнинг асосий белгилари мева гул 
томонида қизғиш рангсизланиш пайдо бўлганида 
кўринади. Зарарланган мевалар совуқхонада 
сақлаш вақтида чириб кетади. 
3. Ўзак чириши. Бу касалликни моғорлаган 
ўзакдан фарқи чиришни мева этига тарқалишидир. 
Гала ва Ред делишез навлари совуқхонада сақланган 
вақтда касаллик ривожланиши мумкин. 
кураш чоралари. Касаллик кўпайишининг олдини 
олиш учун боғлар касалланган ёки зарарланган шох-
ларни кесиш ва боғларни тўкилган мевалардан тоза-
лаш орқали амалга оширилади. Бу каби чириш Ред 
делишез, Ред Чиф ва Скарлет спур нав ларида кўпроқ 
учрайди. Касалликка қарши гуллаш даврида таркибида 
боскалид+пироклоцистробин бўлган фунгицид билан 
ишлов бериш яхши самара беради. Бундан ташқари, 
баҳорда гултожибарглар тўкилиш вақтида паршага 
қарши сепиладиган тизимли таъсир этувчи фунгицидлар 
ҳам касалликни назорат қилишга ёрдам бериши мумкин. 
Кулранг чириш (гул учидан чириш, қуриқ чириш) 
– Botrytis cinerea
зарари. Кулранг чириш мева банди атрофи-
да пайдо бўладиган ёриқларда ва терим вақтида 
ва ундан сўнг мева шикастланиши натижасида 
Расм-195. Ўзак чириши. 

---

IX. Зараркунанда ва касалликларга қарши кураш
107
Расм-196. Гала навининг мева банди то-
монида жойлашган ёриқ ларда касаллик-
ни бошланиши. 
Расм-197. Ред Делишес навида 
мева банди томонида касаллик 
белгилари. 
Расм-198. Фуджи навида кулранг чириш касал-
лигининг мева банди томонида пайдо бўлган 
илк белгилари. 
Расм-199. Ред Делишес навида кулранг 
чириш касаллигининг мева гули томонида 
пайдо бўлган илк белгилари. 
Расм-200. Ред Делишес навининг гул то-
мондан чириши натижасида кулранг чи-
ришнинг оқ замбуруғлари пайдо бўлган. 
Расм-201. Атрофдаги мевадан за-
рарланиши 
натижасида 
пайдо 
бўлган кулранг чириш касаллигининг 
илк белгилари. 
Расм-202. Кулранг чиришни тўлиқ ривож-
ланган кўриниши. 
Расм-203. Сақлаш вақтида кулранг чиришни қутиларда ривожланиши. 
ҳосил бўладиган яраларда дастлаб ривожланиш-
ни бошлайди (Гала навида учрайди). Олмаларда 
банди ва гул томонидан чиришни кузатиш мум-
кин. Гул томонидан чириш гуллаш даврида пайдо 
бўлиши мумкин, лекин қуриқ худудларда бундай 
касаллик кам учрайди. Кулранг чириш мевалар 
сақланадиган қутиларда атрофидаги олмаларни 
ҳам зарарлаш хусусиятига эга. Кулранг чириш 
билан тўлиқ зарарланган олма ҳудди димлаб 
пиширилган олма кўринишини олади. Намлик 
юқори бўлган муҳитда касаллик замбуруғи оқиш 
кўринишни олади. 

---

Ўзбекистонда замонавий интенсив олма боғлари
108
Расм-204. Қуриқ кулранг чириш.