Ўзбекист онда з амонавий интенсив о

4. дарахтларга ёруғлик тушиши
Дарахтларга ёруғлик тушиши юқори ва бир маром-
да бўлганда баландлиги ва ҳажми кичик дарахтлар 
катта дарахтлар каби юқори ҳосил ва йирик ҳажмли 
мева бера олади. Бўйи 4–5 метрга етган дарахтларда 
жуда кўп тутиб турувчи катта шохлар мавжуд. Катта 
шохлар жуда кўп озуқани захира учун олиб қўяди, шу 
сабабли улар мева етиштиришга ҳисса қўшмайди. 
Интенсив усулда дарахтларни зич экиш симбағаз ва 
дўлга қарши тўрлар ҳисобига катта харажатларни та-
лаб этади. 
5. симбағаз/шпалера
Интенсив пакана дарахтлар экилган боғларда 
иккинчи йилда ҳосил олиш, шакл бериш ва 
ўсишни тўғри амалга ошириш учун симбағаз 
ўрнатиш зарурдир. 
Расм-6. Кучли ўсувчи пайвандтагга уланган олма дарахтлари. 
Расм-7. Интенсив боғнинг умумий кўриниши. 

---

8
Ўзбекистонда замонавий интенсив олма боғлари
Расм-8. Эркин усулда шакл берилган олма дарахти. 
Расм-9. Симбағаз ҳамда тўр ўрнатилган интенсив боғ. 
Расм-10. Интенсив боғда дарахтларни баландлик мосламаларидан фойдаланиб кесиш ва ҳосилни йиғиш. 
Симбағаз дарахтларни шамолда тебранишини 
камайтириш орқали кўчат ўсишини 10-15% га тез-
лаштиради ва томирларнинг ривожланишига кўмак 
беради. Кўчатлар шамол натижасида ўсишга сарф-
лаши керак бўлган энергиянинг бир қисмини ўзини 
тутишга сарфлайди. Бундан ташқари, майда томир-
лар зарарланади. 
Симбағаз ўрнатиш қиммат бўлишига қарамай ке-
сиш, сийраклаш ва териш ишларига сарфланадиган 
харажатларни камайтириш имкониятини беради. 
6. нарвонсиз ишланадиган боғлар
Боғдаги ишларни нарвон ишлатмай бажариш 
иш унумдорлигини 30-50% га оширади. Бунга эри-
шишнинг икки йўли мавжуд: дарахтлар бўйини паст 
ҳолда сақлаш ёки баландлик мосламаларидан фой-
даланиш. Икки усулда ҳам ишчилар хавфсизлиги 
таъминланади. 
Нарвонлар ишлатилмаганда терим унумдор-
лиги 50% га ортади. Мевалар тезроқ, осонроқ ва 
сифатлироқ терилади. Дарахтлар бўйи баланд бўлар 
экан, кесишга сарфланадиган вақт ҳам ортади. Па-
кана дарахтларда кесиш ва мевани сийраклашти-
риш баланд бўйли дарахтларга нисбатан 27% га 
унумлироқдир. Дарахт шох-шаббасининг қалинлиги 
1 метрдан ошмаслиги ҳам меҳнат унумдорлигини 
таъминлайди. Шу билан бирга меҳнат унумдорлиги-
га ижобий таъсир этувчи омил бу ҳосилнинг юқори 
бўлишидир!

---

I. Олма дарахтларининг мОрфОлОгик тузилиши
9
1. барг
Янги новдалардаги ёш барглар дастлабки 12–15 
кунда ўзининг ривожланиши учун дарахтнинг бошқа 
қисмларида ишлаб чиқарилган озиқ моддаларни 
сарфлайди. Кейинчалик баргларнинг маҳсулоти ме-
валарнинг ва ёш новдаларнинг шаклланишига, кур-
так ҳосил бўлишига ҳамда дарахтнинг захираси учун 
сарф бўлади. 
Барг сатҳи қанчалик яхши бўлса, меваларнинг 
ўсиши учун шароит ҳам шунча яхши бўлади. Ўсувчи 
мева ҳисобига барг қанча кўп тўғри келса, у шунча 
яхши ривожланади.