5-mashg`ulot

1. Jinoiy voqea yuz bergan va sudlanuvchining harakatida jinoyat tarkibi mavjud; 2. Sodir etilgan jinoiy harakatga ishtirok etilganligiga yoki shaxsan o`zi sodir etganiga sudlanuvchi iqror; 3. Sud tergovida aniqlangan ma’lumotlar sudlanuvchining aybi isbotlanganligini ko`rsatadi; 4. Sudlanuvchiniong qilmishi Jinoyat kodeksida belgilangan moddalar bilan to`g`ri malakalangan. Bunday holatlarda sudlanuvchining aybini va jazoni yengilashtiruvchi holatlarni topish orqali himoya nutqi tuziladi. Bu advokatdan katta mahorat talab qiladi.

Amaliyotdan ma’lumki, ushbu vaziyatda ba’zi advokatlar tomonidan deyarli barcha ishda qo`llash mumkin bo`lgan bir xil qolipli himoya nutqi tayyorlanadi. Masalan, ular sudlanuvchining muqaddam sudlanmaganligi, yoshligi, qaramog`ida keksa ota-onasi borligi, ish va o`qish joyidan ijobiy tavsifnoma mavjudligini yuzaki ta’kidlash bilan chegaralangan holda himoya nutqini tuzadilar. Vaholangki, bu usul samarali bo`lishi uchun ish holatlarining barchasi: sudlanuvchining oilaviy sharoiti, tarbiyasi, sodir qilingan qilmishga, jabrlanuvchiga munosabati, jamiyatdagi o`rni, jinoyat sodir bo`lishiga olib kelgan holatlar chuqur tahlil qilingan holda nutqda ifoda etilishi zarur.

Himoya nutqi puxta o`ylab tuzilganidan keyin ham sud muzokarasida ayrim holatlarning o`zgarishiga qarab, uni vaziyatga moslashtirib borish mumkin. Lekin shuni unutmaslik lozimki, garchi prokuror ayblovdan voz kechganda ham himoyachi faqat unga qo`shilishi bilan cheklanmasdan, ish holatlarini har tomonlama tahlil qilgan holda asoslantirilgan nutqni ifoda etishi zarur. Chunki prokurorning ayblovdan voz kechishi hali sud tomonidan oqlov hukmi chiqarilishini anglatmaydi. Shu bois, bunday vaziyatda himoya nutqida prokuror fikrini qo`llab-quvvatlash bilan birga ish materiallaridagi kamchilik, protsessual normalarning buzilishi va hokazolarga e’tiborini jalb qilish lozim bo`ladi.

Ayrim advokatlar himoya nutqini ifodalashda ishga aloqasi yo`q holatlarni bayon qilish yoki ish materiallaridagi kam ahamiyatga molik narsalarga batafsil to`xtalib, nutqini behudaga cho`zish, bir so`z bilan aytganda safsatabozlik bilan shug`ullanadi. Bu himoya nutqi ta’sirini kamaytirishga va ba’zida sudning haqli e’tiroziga sabab bo`ladi.

Ba’zan himoya tizimi va nutqi nechog`lik yaxshi tuzilgan, himoya pozitsiyasi kuchli ishlangan hamda ish materiallaridagi mavjud ayblov dalillari qanchalik sayoz bo`lmasin sudlanuvchiga nisbatan asossiz va adolatsiz ayblov hukmi chiqarilishi mumkin. Bunday hollarda advokat tushkunlikka tushmasligi lozim. Chunki,