Zbek isto n respu blikasi fanlar akad em iyasi

В. Kompozitsion so'z yasalish va analitik shakl yasalish
jarayonidagi almashinuvlar
Aktsent-ritmik tuzilishining o'zgaruvi
Kompozittsion so'z yasalishi va funktsional forma yasalish 
jarayonida komponentlar leksik-grammatik va intonatsion bir butunlikni 
tashkil etadi. Komponentlaming intanatsion bir butunligini ta'minlashda 
urg'u, bir qator morfonologik jarayonlar, tovush almashishuvi, fonetik 
qayta bo'linish kabi hodisalar xizmat qiladi.
Qo'shma so'z va so'zning formasi tarkibiga kirgan komponentlar 
bir umumiy birlashtiruvchi urg'u ostida birlashadi. Bunday urg'u ikkinchi 
komponentniig oxirgi bo'g'imida bo'ladi. Asosiy urg'uli oldinigi bo'g'inlar 
ikkinchi va uchinchi darajali urg'ularga ega bo'ladi. SHunga muvofiq, 
asosiy urg'uli bo'g'indan boshqa bo'g'inlaming barcha intonatsion 
gradatsiyasi - uning cho'ziqligi, bunday bo'g'inlami tashkil etuvchi unli va 
undoshlaming talaffuzi aniqligi va boshqalar ham o'zgaradi. Masalan, 
о 'ttiz- о 'ttiz ikki, kirib kel
va boshq.
Qo'shma so'z va uning analitik formasi strukturasining bunday 
aktsent-ritmik bir butunligi ulami tashkil etgan komponentlar o'rtasida turli 
xil morfonologik o'zgarishlaming yuz berishiga olib keladi.
1. 
Har ikki komponent yopiq bo'g'in bo'lganda komponentlar 
oralig'ida morfonologik o'zgarishlar ro'y beradi.
n-m (о 'n-o'm) 
: о 'nbesh - o'm besh.
B-v (bog-vo) 
: bel bog - belvo
ch-s (uch-us) 
: uch so'm - usso m
sh-s(besh-bes) 
: besh so 'm-besso'm
b-o (bo
V-o 
I) 
: bor bo 'l-borul (boro 'ling)
99

---

li-o(olib-op)