«Ўзбек фольклори» фанидан мустақил иш мавзулари

«Ўзбек фольклори» фанидан мустақил иш мавзулари

1.“Алпомиш” достонидаги авлод шажараси достонда икки бора тўлиқ қайтарилади. Биринчиси достон бошланмасида бахши томонидан айтилса, иккинчиси Алпомиш Қалмоқдаги чоҳдан чиқиб, юртига қайтаётганда илк бор учраган карвонлараги бу шажарани тўлиқ айтади.

Бундан мақсад нима? Бу саноқ қандай мазмунга эга? Эпос мазмуни кесимида талқин этинг.

2.“Алпомиш”да куйланган:

«Давлат қўнса бир чивиннинг бошига,
Семурғ қушлар салом берар қошида» шоҳбайтнинг достон воқелигига қандай алоқаси бор?

3. “Алпомиш” достонида Добонбийнинг 14 ботмон бринчдан бўлган ёйи узоқ вақт ҳаракатсиз ётди. Алпомиш етти ёшида бу ёйни отиб, алп аталди. Орадан вақт ўтиб ёй яна чанг босиб қолди. Ёдгор уни базўр судраб тортди. Бу ёйнинг ўғуз қиссаларидаги Уч ўқ ва Бўз ўқ уруғлари билан боғлиқлигини ва маъно қирраларини аниқлашга ҳаракат қилинг.

4. “Алпомиш”да Қалмоқ алплари муболағавий тасвирланади, аммо Алпомишнинг бу хил тасвири йўқ. Бу усулнинг қўлланишидан бахши-шоирлар нима мақсад қилишган?

5. Қултой айтади: “Алпомишнинг чап елкасида менинг қўлимнинг изи бор”. Қултой ким? Унинг достондаги ўрни қаерда? Бодом бикач Барчин билан ўлан айтишади. Нега Бодом бикач билан Барчин? Бу айтишувнинг поэтик юки қандай деб ўйлайсиз?

6. Халқ эртаклари ва достонларидаги тушларнинг бадиий вазифаси ва семантикасини “Алпомиш” ва “Гўрўғли” достонлари ҳамда бир қатор эртаклар мисолида қиёсан таҳлил этинг.

7. Қалмоқ алплари Барчинга совчи бўлиб келишади. Барчиннинг ёшини ҳисоб-китоб қилиб, ўтовини алоҳида, унинг ўзи жавоб беради деган қарорини айтишади. Бу талқиннинг маросимий асоси ва поэтик маъно қамровини аниқланг.

8. “Алпомиш” достонида Ёртибой образининг поэтик юки қандай? Унинг:

Маслаҳат бермаймиз Бойсари бойга,
Осилмайлик Бойбўрининг дорига..
Ва Кашалда айтган:
Болаларни тоға-жиян қиламиз
Бу элларда эркин бўлиб юрамиз.
Ушбу жавобларнинг талқини қандай?

9. Чўлпоннинг ушбу: «