Ўзбек дипломатияси тарихидан

( “Гулш ани д а в л а т ”, 1 2 0 -а )
“ 1275 (18 5 8 ) й и л . Д а р го ҳ и ж а ҳ о н п а н о ҳ м у л о зи м л а р и д и н
қ ар о қал п о қи я м ан қ и ти н и н г сарвари, садоқатпарвар, иззат асар 
С оҳиб Н азарб и й ки м , б урунроқ Хўқанд элчилигига м аъмур бўлуб 
Х у д о ё р х о н н и н г о л д и ға б о р м и ш эрд и . Х у д о ё р х о н н и н г и н и с и
М уҳам м адёрхон Х ўқанд ви л ояти да хон бўлуб, о н и н г қўш ғон 
э л ч и с и М и р з о А б д у л в а ҳ ҳ о б п а н ж о ҳ б о ш и б и л а м а з к у р
ж у м а д у с с о н и й о й и н и н г тўрти д а, с е ш а н б а куни к е л и б о сто н
бўслуғ давлатиға ф о й и з бўлди.
Бу и ж м ол т а в с и ф и у л к и м , Х ўқ ан д в и л о я т и н и н г в о л и й с и
Х удоёрхон неча муддатдин бери ш айтон иғвоси ва наф су ҳаво 
иқтизоси била айш у иш ратға м ойил бўлуб, лаҳву лаъбға иш тиғол
3 3 9

---

кўргузди ва салтан ат умури ва м ам лакат м усолиҳидин б еп арволи ғ 
қи л и б , бурунғи роҳ ва рави ш и н бузди. О хир ж ам и ъ ум аро ва 
р и о ё н и ҳ о я т с и з т а н г ва м алул б ўлуб, и т т и ф о қ б и л а и н и с и
М у ҳ ам м ад ёр х о н н и с а л т а н а т тахти ға м и н дуруб о н и азл э т и б , 
ю ртдин ч и қ о р и б қувуб ю бордилар. Ул Бухороға б о р и б А м ир 
Н а с р у л л о н и н г д а в л а т и с о я с и н ў з и г а п а н о ҳ қ и л д и . Ва 
М уҳаммадиёрхон салтан ат саририда м утам аккин бўлуб м ам лакат 
м уҳим м оти ва сипоҳу р аъ и ят с ар ан ж о м и ға и ш ти ғол к$фгузди 
ва у м а р о с и д и н А б д у л в а ҳ ҳ о б п а н ж о ҳ б о ш и н и э л ч и қ и л и б , 
п о д ш о ҳ о н а т у ҳ ф а л а р б и л а и х л о с н о м а т о п ш у р у б , С о ҳ и б
Н азарб и й га ҳам роҳ қи л и б даргоҳи ф ал ак и ш ти б оҳ м улозам атиға 
ирсол этги. Ул... М уҳам м адёрхоннинг ю боргон м увоф ақатном а 
ва ҳадяларин ул ҳазратнинг ким иё асар назариға одоби там ом
била еткуруб н аво зи ш о ти м улуконадин сараф розл и ғ топди.
Я на ул ки м , ш аъбон о й и н и н г тўртида сеш ан б а куни... Х ўқанд 
элчиси М ирзо Абдулваҳҳоб панж оҳбош иға ж ан об и салтан ат м аоб 
м у л о зи м л а р и д и н ўн тўрт уруғ қ а р о қ а л п о қ и н и н г с а р х ай л и ва 
мунтахаби ихлоспаноҳ Э рн азар б и й н и рисолат расм и би л а масҳуб 
қи л и б , м уволаф ат м азм уни би л а б и р мактуб топш уруб Х ўқанд 
подш оҳи М уҳаммадёрхон ж онибиға равон қи л д и л ар ” .