Zarralar fizikasi

V BOB. YADROVIY REAKSIYALAR VA TEZLATGICHLAR
5.1-§. Yadro reaksiyalari
Zarra bilan yadro yoki yadro bilan yadro yadroviy kuch ta’sir radiusi 
(10~13
oti
) qadar yaqinlashib, o'zaro ta’sirlashishi natijasida yadro turli 
o'zgarishi yoki yadro zarralarining qayta taqsimlanishi mumkin. Yadroviy 
reaksiya deb ataladigan bunday jarayonda yadro uyg‘onadi yoki yangi 
zarralar hosil bo‘ladi.
Shunday qilib, yadroviy reaksiyani hosil qilish uchun yadrolarni katta 
energiyali zarralar yoki yadrolar bilan bombardimon qilish kerak. Bunday 
yuqori energiyali zarralar radioaktiv yemirilishda hosil bo'ladi. Masalan, 
alfa-radioaktiv yadrolar yemirilishda 4-9 
Me V
energiyali alfa-zarralar oqimi 
hosil bo'ladi. Kosmik nurlar tarkibida juda katta energiyali zarralar ham 
uchraydi. Lekin intensivligi kam bo'lganligi uchun ulardan yadroviy 
reaksiyalami amalga oshirishda foydalanib boMmaydi.
Yadro va elementar zarralar xususiyatlarini keng o'rganishlik uchun yuqori 
energiyagacha tezlatib beruvchi tezlatgichlar yaratilishi juda muhim 
hisoblanadi.
Hozirgi vaqtda yaratilgan tezlatgichlar yordamida turli xil reaksiyalar 
o‘tkazilmoqda.