Zarralar fizikasi

/2
1/
/2
9 /
У/'/С
vTTTTTTTTTT//
np
”
t W
*» 14.4 soat
3.11-rasm.
Bu holatlar spinlari ayirmasi д / = 4 ga juftliklari o‘zgargan eng 
kichik M4 o‘tish bo‘ladi. Bu gamma o‘tishlar spin va juftlik o‘zgarishiga 
ko‘ra, taqiqlangan, shuning uchun bu holat o‘rtacha yashash vaqti katta 
г = 14,4 soat.
3.10"§. Ichki konversiya hodisasi
Yadro o‘z energiyasini berishining gamma-nurlashdan tashqari yana 
bir
yo‘li konversion elektronlar chiqarishidir. Bunda uyg‘ongan yadro o‘z 
energiyasini qobiq elektronlariga beradi, natijada elektron chiqib ketadi, bu 
elektronga 
konversion elektron 
deyiladi. Ichki konversiyajarayoni gamma- 
nurlanish bilan raqobatlashadi.
Konversion elektronlar energiyasi P -spektr energiyasidan farqli ravishda
106

---

monoxromatik bo4ladi. Yadro uyg'onish energiyasi—konversion elektronga 
klnetik energiya berishga (
T
e) va elektronni atom qobig‘idan 
lonizatsiyalashga (I) sarflaydi:
Konversiya virtual fotonlar bilan amalga ortadi. Konversiya hodisasini 
kuzatish uchun to‘la ionlashgan atom boMishi kerak, bu xil tajribalar 
o‘tkazilgan emas.
Konversiya elektronlar spektri atom qobiq energiyalari farqiga ko‘ra, 
to‘gcri keluvchi bir necha monoxromatik spektrlardan iborat bo'ladi (3.12- 
rasm).
3.12-rasm.
Konversiya elektronlari yadrodan у -chiqsa yoki chiqmasa ham kuzatila 
beradi. Ichki konversiya jarayoni, albatta, xarakteristik rentgen nurlanishi 
yoki Oje elektronlarining chiqishi bilan kuzatiladi. Rentgen chiqishi ichki 
konversiyaga ко‘га, atom qobig6idan elektron chiqib ketsa chiqqan 
elektronning o‘miga keyingi qobiqda joylashgan elektron o‘tadi, natijada 
xarakteristik rentgen nurlanishi hosil bo'ladi.
Ichki konversiya tufayli uyg6ongan holatga o6tib qolgan atomning 
uyg6onish energiyasi atom qobigMdagi tashqi elektronlaming birortasiga
107

---

berilishi, bu bilan elektron chiqib ketishi mumkin, bu elektronga Oje 
elektron deb ataladi.
Ichki konversiya intensivligi ichki konversiya koeffitsienti 
a
bilan 
xarakterlanadi. Ichki konversiya koeffitsienti konversion elektronlar 
sonining (
N
e) у -kvantlar soniga 
Ny
nisbatiga aytiladi.
N .
a
=
Alohidaqobiqlardanchiquvehikonversion elektronlar sonining 
J
-kvantlar soniga nisbati parsial (qism) ichki konversiya koeffitsientlari 
deb ataladi:
n k
 
m
n m