Zarralar fizikasi

P 
m P
• 
P . P
1 A+B 
1 A 
1 В 
1 lAB ■
Demak, murakkab sistemaning juftligi tarkibiy qismlarning ichki 
juftliklari va nisbiy harakat to‘lqin funksiyasi juftligining ko‘paytmasiga 
teng. Shunday qilib, harakat miqdorining orbital momenti / bo'lgan nisbiy 
harakatni ifodalovchi toMqin funksiyasiningjuftligi 
P/Ag
= (-1 )'bo‘ladi. 
A
+ 
В
sistemaning juftligi 
PAfB =
|*-1 
)’PAPB.
Yadroning juftligi yadrodagi nuklonlar orasidagi o‘zaro ta’simi e’tiborga
olmasak,juftligi 
P
= ( - J ) - '' gatengbo‘ladi.Bunda/ - /nuklonningorbital
momenti bo‘lib, yadro juftligini belgilaydi. Juft-juft yadrolar asosiy 
holatlarining juftligi +1 ga teng deb qabul qilingan, bu qiymat tajriba va 
nazariy mulohazalarga mos keladi. Ushbu mulohazalar yadrolar spini o‘zaro 
juftlashadi, yakuniy spin nolga teng bo‘ladi deyilgandek, bunday juftlar bir 
xil orbital momentga ega. Bu xil nuklonlaming juftlari 
P ~
(-1)2/ «* +1 ga teng, ya’nihamma holatlar juftligi musbat bo‘ ladi.
Massasiz foton yoki tinch holat massasi nol bo‘lgan relyativistik zarralar 
harakatini 
I
orbital moment bilan ifodalab bo‘lmaydi. Buning o‘miga 
multipol tushunchasi kiritiladi. Multipol — ma’lum 
P
juftlikka, 
L
— to‘la 
momentga ega bo‘lgan erkin tarqaluvchi elektromagnit maydon. Erkin foton 
to‘la momenti 
L
= 1, 2,3*., bo‘lgan holatlarda bo‘lishligi mumkin. Foton 
uchun to1 la momenti 
L
= 0 holat mavjud emas. Momenti 
L
va juftligi (-1 
)L
bo‘lgan fotonga elektr 2; pol, xuddi shunday 
L
moment va (-1 )i+l ga magnit 
2L
pol deb ataladi. Agar 
L
= 1 bo‘lsa dipol, 
L m
2 - kvadrupol, 
L -
3 -
oktupol va h.k. Multipol nurlanishlarda juftlik muhim rol o‘ynaydi.
Juftlik saqlanishiga misol keltiraylik:
P+JLi