Fizika bakalavriat ta’lim yo`nalishida atom yadrosi va elementar zarralar fizikasi fani bo’yicha o’tiladigan namunaviy mavzular Atom yadrolarining asosiy hususiyatlari

5140200 – Fizika bakalavriat ta’lim yo`nalishida

ATOM YADROSI VA ELEMENTAR ZARRALAR FIZIKASI fani bo’yicha o’tiladigan namunaviy mavzular
Atom yadrolarining asosiy hususiyatlari

Kirish. Yadro va elementar zarralar fizikasi. Tabiatda o’zaro ta’sir turlari. Mikrodunyo hodisalari ko’lami. Yadro tarkibi. Elektr va barion zaryad. Juft-juft, juft-tok va tok-tok yadrolar. Izotop, izobar, izoton, izomer va «ko’zgu» yadrolar. Yadroning massasi va bog’lanish energiyasi. Yadro spini. Yadroning magnit dipol momenti. Yadro o’lchami va zichligi. Yadro shakli. Statistika va juftlik.

Yadro kuchlari

Yadroviy kuchlarning o’rganish metodi. Deytron. Quyi energiyada neytron-proton sochilishi. Quyi energiyada nuklon sochilishi. Izotopik invariantlik.Yadroviy kuchlarning hususiyati. Yadroviy kuchlar nazariyasi.

Yadro modellari

Yadroni modellar orqali tasavvur qilish zarurligi. Yadro modellari klassifikatsiyasi. Tomchi modeli. Fermi-gaz modeli. Qobiq modeli. Umumlashgan yadro modeli.

Radioaktivlik

Radioaktivlik xodisasini mohiyati. Radioaktiv yemirilishning asosiy qonunlari. Ketma-ket parchalanish. Al'fa yemirilishi. Beta yemirilishi. Radioaktiv qatorlar va transuran elementlar. Yadrolarning gamma nurlanishi. Gamma-o`tishlar tavsifi. Tanlash qoidalar. Gamma kvantlarning rezonans sochilishi. Messbauer effekti. Yadro yemirilishini sun`iy tezlashtirish.

Yadro nurlanishlarining modda bilan o’zaro ta’siri

Zaryadlangan zarralarning muhit bilan o’zaro ta’siri. Zarra energiyasining atomlarni ionizatsiyalash va o’yg’otishga sarf bo`lishi. Zaryadlangan zarralarning yugurish uzunligi. Neytronlarning modda bilan o’zaro ta’siri. Neytronlarni sekinlashtirish. Gamma-nurlanishlarning modda orqali o’tishi. Nurlanishlarning biologik ta’siri va undan himoyalanish.

Yadro reaksiyalari

Asosiy tushunchalari va ta`rifi. Yadro reaktsiyalarining kinematikasi. Yadro reaktsiyalarida saqlanish qonunlari. Yadro reaktsiyalarining kesimi va chikishi. Yadro reaktsiyalarining mexanizmi. To`g’ridan to`g’ri yuz beradigan yadro reaktsiyalar. Fotoyadro va elektroyadro reaktsiyalar. Neytronlar ishtrokidagi yadro reaktsiyalar. Yadro reaktsiyalarining amaliy qo`llanilishi. Aktivatsion analiz. Radioizotoplar ishlab chiqarish.

Elementar zarralar

Elementar zarralarning asosiy hususiyatlari, saqlanish qonunlari. Elementar zarralarning klassifikatsiyasi. Elementar zarralar reaktsiyasi va parchalanishida kinematika va zaryadlarning mehanizmi. Elektromagnit uzaro ta’sir. Kuchli o’zaro ta’sir. Kuchsiz o’zaro ta’sir.

Koinot

Koinot. Katta portlash. Koinotning birinchi daqiqalari. Yuqori va o’ta yuqori energiyali koinot nurlarini zarralar va yadrolar bilan ta’siri.

TAVSIYA ETILAYOTGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI

1. 
   Ahmedov G. Mamatqulov O.B., Xolbaev I. Atom fizikasi. O’quv qo’llanma..T.: Isttiqlol. 2013 yil. -416 b.
   
2. 
   Sivuхin D.V. Оbshiy kurs fiziki. Uchob. Posobiye: Dlya vuzov. V 5 t. T.V. Atomnaya i yadernaya fizika. - M.: FIZMATLIT; Izd-vo MFTI, 2002. -784 s.
   
3. 
   Mo’minov T.M., A.B.Xoliqov, Sh.X.Xolmurodov. Atom yadrosi va zarralar fizikasi. T.: o’zbekiston faylasuflari jamiyati, 2009 yil.
   
4. 
   Polvonov S.R., Kanakov Z., Qorahodjayev A., Ro’zimov Sh.M. Atom fizikasidan masalalar to’plami. O’quv qo’llanma. T.: O’zMU, 2006. -75 b.
   
5. 
   Polvonov S.R., Bozorov E.X. Amaliy yadro fizikasi. O’quv uslubiy qo’llanma. T.: O’zR FA YFI, 2007. – 208 b.
   
6. 
   Shirokov Yu.M., Yudin N.P. Yadernaya fizika. M.: Nauka, 1980. – 728 c.
   
7. 
   Irodov I.E. Sbornik zadach po atomnoy i yadernoy fizike. Uch. Pos. M.: Atomizdat, 1971. – 216 s.
   
8. 
   Teshaboev Q.T. Yadro va elementar zarralar fizikasi. T.: O’qituvchi, 1992.
   
9. 
   Bekjonov R.D. Atom yadrosi va zarralar fizikasi. T.: O’qituvchi, 1994. – 576 b.
   
10. 
    Kanokov Z., Karaxodjaev A., K.R. Nasriddinov, Polvonov S.R. Atom va yadro fizikasidan laboratoriya ishlari. O’quv qo’llanma. T.:, O’zMU, 2006. – 148 b.