Zarralar fizikasi

5. Spin. 
Spin zarraning xususiy mexanik momentini kocrsatadi va Plank 
doimiysi (h) birliklarida o'lchanadi. Zarra spini zarraning qaysi statistikaga 
bo‘ysunishini va zarra to'lqin funksiyasining skalyar, spinor yoki vektor 
xarakterga ega bo4lishini belgilaydi. Spini nol boMgan zarralar harakati 
skalyar, yarimga teng boMganlari spinor va nihoyat, birga teng spinli 
zarralar harakati vektor toMqin funksiyalar bilan ifodalanadi. Zarralar spini 
noldan 3/2 ga qadar qiymatlami olishi mumkin.
6. Juftlik. 
Fazodakoordinatalar inversiyasi bilan bogMiq boMgan juftlik 
fazoviy juftlik 
deb ataladi va 
P
simvol bilan belgilanadi. Zarraning 
fazodagi o 'rn in i belgilovchi koordinatalari ishorasi o ‘zgartirilganda 
fazoviy juftlik o'zgarmasligi (P = +1) va aksincha, o ‘zgarishi (P = - 1 ) 
mumkin. Shunga qarab, fazoviy juftlik ju ft yoki toq juftlikka ega boMadi. 
Zarralar ichki juftlikka ega boMib, u ham ju ft yoki toq boMishi mumkin. 
Zarralaming ichki juftligi ularning asosiy kvant xususiyatlaridan biridir. 
Spin va juftlik birgalikda Jp simvol bilan ko'rsatiladi. Ichki juftlik saqlanish 
qonuni sistemada biror fizik hodisa ro ‘y berganda uning ko‘zgudagi 
tasvirida ham shu hodisaning o‘sha yo‘nalishda rocy berishini ko‘rsatadi. 
M atematika nuqtai nazaridan aytganda P-juftlikning saqlanishi fizik 
qonunlaming fazoviy koordinatalar ishorasining o'zgarishiga bogMiq 
emasligini ifodalaydi.
Kuchli va elektromagnit o4zaro ta’sirda P-juftlik saqlanadi va bunday 
jarayonlarda yaxshi kvant soni boMadi. K uchsiz o ‘zaro ta ’sirda P- 
juftlikning saqlanish qonuni buziladi.
7. Izotopik spin. 
Hamma zarralaming zaryad holatlari ulaming izotopik 
spini bilan belgilanadi. Izotopik kvant soni T kuchli va elektromagnit o‘zaro 
ta ’sirga nisbatan elem entar zarralam ing qanday namoyon boMishini
254

---

fU
-j
a
d
v
a
l
ев ^
•Я ‘5b 
о 3
^ о
■s s
•j§ 
-a
jp 
xi
.5 » 
g
'I
8