Зарифбой ибодуллаев асаб ва руҳият илмий-оммабоп рисола

Савол: Қайси ёшда кўп учрайди?
Жавоб: Тарқоқ склероз, асосан, 20–40 ёшларда кўп учрайди. Аммо 
бу касалликнинг 10 ёшда ёки 50 ёшдан ошганларда ҳам бошланган 
ҳолатлари учраб туради. Эркакларга қараганда аёллар кўп касаллани-
шади.
Савол:  Сабаби нима?
Жавоб: Асосий сабаби – организмда кечадиган иммунологик бузи-
лишлар. Тез-тез кузатилувчи вирусли инфекциялар, генетик омиллар, 
радиация, экологик омиллар, совуқ ва нам иқлим, гормонал бузилиш-
лар, заҳарли кимёвий моддалар таъсири, генетик йўллар билан етиш-
тирилган озиқ-овқатларни кўп истеъмол қилиш тарқоқ склероз ривож-
ланишига туртки бўлади. Тарқоқ склероз ривожланиши учун патоген 
омиллар организмнинг иммун механизмини издан чиқариши керак. Бу 
ерда генетик омиллар ўрни ҳам исбот қилинган. Тарқоқ склероз ушбу 
касалликка генетик мойиллиги бор одамларда ривожланади. Бу оғир ка-
саллик 20 фоиз қариндош-уруғлар орасида турмуш қурганларда учраши 
ҳам исбот қилинган. 
Савол: Белгилари қандай?
Жавоб: Мувозанат бузилиши, чайқалиб юриш, кўришнинг бир-
дан йўқолиб, яна қайта тикланиши, ҳаракат бузилишлари, фалажлик-
лар, айниқса, оёқларда, депрессия, апатия ва ипохондрия, бош айла-
ниши, ютиш бузилиши, орқа мия бўйлаб ток уриб ўтгандек бир зумли 
оғриқларнинг пайдо бўлиши каби белгилар. Кўрсатиб ўтилган бу белги-
лар бошқа неврологик касалликларда ҳам учрайди, ҳатто нев роз ва ис-
терияда ҳам. Шунинг учун ўзингизга ташхис қўйишга шошманг. Тарқоқ 
склероз ташхисини, ҳатто юқори малакали невропатологлар жиддий ку-
затувлар ўтказгач, жуда эҳтиёткорлик билан қўйишади.

---

АСАБ ВА РУҲИЯТ
197
Савол: Даволаш қандай олиб борилади?
Жавоб: Тарқоқ склероз билан касалланган беморни даволаш ўта му-
раккаб ва узоқ давом этувчи жараёндир. Даволаш муолажалари ижобий 
натижа бериши учун улар узлуксиз олиб борилиши ва дорилар етарли 
дозада ҳамда узоқ муддат тавсия этилиши керак. Агар даволаш даври-
да ижобий клиник ўзгаришлар кузатилса ва МРТда склеротик ўчоқлар 
ҳажми кичрайса ёки йўқолса (одатда, 1 йил ичида), даволаш самарали 
кетаяпти, деб хулоса қилиш мумкин. Даволаш тўғри олиб борилса, 75% 
ҳолатларда самара ўта юқори бўлади.