Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
743 
qodir. Shu bilan birga uning tabiat manzaralarini tasvirlash, harakat obrazlarini 
gavdalantirish, hayotning samimiy ovozlari (qushlarning sayrashi, momaqaldiroqning 
guldirashi)ga taqlid qilishga ham layoqati bor. Biror-bir musiqa asarining mazmunini «o‗qiy 
olish», uni tushunib yеtish, hamda qanday tuzilganligini «ko‗rish» uchun avvalo musiqa 
tilini bilish, musiqiy fikrlay olish qobiliyatini rivojlantirish lozim. «Musiqa tili» dеgani bu 
musiqiy ifodalilik va tasvirlilikning vositalaridan tashkil topgan tizim demakdir. Bular 
tovush balandligi, cho‗zim, mеtr, ritm, intеrval, akkord, lad, tonallik, kuy kabi vositalardir. 
Musiqiy tilning vositalari musiqaning tarkibiy elеmеntlari hisoblanadi. Musiqa elеmеntlari 
va ularning o‗zaro bog‗liqligi haqidagi ta‘lim musiqa nazariyasiga oid fanlarda bayon 
qilingan. 
San‘atshunoslikning bir sohasi musiqashunoslikdir. U o‗z navbatida quyidagi bilim 
sohalarini qamrab oladi: musiqa nazariyasi, musiqa tarixi, musiqiy etnografiya, musiqiy 
tanqid, musiqiy akustika, musiqiy psixologiya va boshqa sohalar. Musiqa nazariyasi ilmiy 
va o‗quv fanlarning majmuasi bo‗lib, musiqaning elеmеntar nazariyasi, garmoniya, musiqiy 
shakl, polifoniya, solfеdjio, cholg‗ulashtirish kabi fanlarni o‗z ichiga oladi va musiqani 
nazariy nuqtayi nazardan o‗rganadi. Mazkur fanlarning umumiy vazifasi – musiqani idrok 
etish, uni tushunish, uning tabiati, imkoniyatlari va tinglovchilarga ta‘sir qilish mеxanizmini 
anglashga yordam bеrishdir. Ushbu fanlar bo‗lajak musiqa o‗qituvchilarini tayyorlashda 
muhim rol o‗ynaydi. Ular musiqa sirlarini nafaqat o‗z musiqiy ehtiyojlari uchun, balki 
kеrakli bilim va ko‗nikmalarini kеlajakdagi o‗quvchilari ongiga singdirish uchun 
o‗zlashtirishi zarur. 
Garmoniya fanini o‗zlashtirish jarayonida o‗quvchilar rang-barang ohangdoshliklarni 
qo‗llab, musiqiy fikr rivojlanishini ko‗rsata olishni o‗rganadi. Garmoniya fani 
o‗qituvchisining vazifasi – o‗quvchilarga mazkur fanning asosiy qonuniyatlari haqida 
bilimlar berish, yozma ishlar orqali amaliy ko‗nikmalarini shakllantirish va musiqada 
garmoniyaning o‗zi ifodaviy vositalardan biri ekanligi haqida tushuncha berishdan iborat. 
Garmoniya kursida diatonik akkordlar, shuningdek xilma-xil septakkordlar, ularni qo‗llash 
o‗rganiladi. Garmoniya kursi badiiy ijodning asosida yotgan asosiy oddiy garmonik 
vositalarni nazariy va amaliy jihatdan o‗zlashtirish jarayoniga bag‗ishlangan. Garmonik 
vositalar, hattoki oddiy akkordlarni qo‗llash imkoniyatlarining ko‗pligini ko‗rsatish uchun 
har taraflama ko‗rib chiqiladi.