Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
529 
chiqish, ekspertiza va tajriba sinovdan o`tkazish hamda bosqichma-bosqich amaliyotga joriy 
etish samaradorligini ta`minlash maqsadida yuqori salohiyatli milliy va xalqaro ekspertlar, 
jumlada, UNICEF, UCAID va boshqa xalqaro tashkilotlar tomonidan taqdim etilgan xorijiy 
konsultantlar bilan tizimli ishlash orqali 1 va 2-sinf o`quvchilari uchun yangi ―Ona tili va 
o`qish savodxonligi‖ darsligi yaratildi va amaliyotga joriy etildi. Mazkur darslik bundan 
avval amalda bo`lgan ―O`qish‖ va ―Ona tili‖ fanlarining ―yangi avlodi‖ hisoblanadi. Darslik 
mazkur o`quv reja bo`yicha 1-siflarda haftasiga 8 soat, 2-sinflarda 7 soat o`qitildi. 
Mazmun jihatidan olib qaraydigan bo`lsak, avvalgi darsliklarda ―So`zning ma`no 
turlari‖ga unchalik ham ko`p ahamiyat berilmagan. Zero, inson nutqinnig jozibadorligi, 
go`zalligi, uning badiiy bo`yoqdorligi uchun bizga sinonim va antonimlardan unumli va 
o`rinli foydalanishning ahamiyati beqiyosdir. Kishi lug`atining qanchalik keng boy bo`lishi 
esa albatta, o`z ona tilini yaxshi bilishi va ma`nodosh va qarama-qarshi ma`noli so`zlar bilan 
yaqindan tanish ekanligiga bog`liqdir. Shularni nazarda tutgan holda, 1-sinf ona tili va 
o`qish savodxonligi darsligining deyarli barcha mavzularida so`zning ma`no turlariga 
to`xtalib o`tilgan. 2-sinflar uchun ona tili va o`qish savodxonligi darsligining bir qancha 
mavzularida so`zning ma`nosini tushunish, uning o`rniga boshqa yaqin ma`noli so`z topib 
qo`yish, berilgan so`zga qarama-qarshi ma`noli so`zlar topib qo`yishga ko`p e`tibor 
qaratilgan. Masalan, 2-sinflar uchun ona tili va o`qish savodxonligi darsligining 1-qismida 
Kavsar Turdiyevaning ―Mahalla - ota-ona‖ she`rida ―ta`na, dilim vayron, barobar, somon, 
tansiq, chog`, soz‖ so`zlari ajratib ko`rsatilgan. Shu so`zlarning mazmuniga mos keluvchi: 
xato va kamchilikni aytmoq; xursand; bir vaqtda, teng; o`ynay olmayman; sarg`aygan; kam 
tayyorlanadigan; yaxshi; qattiq xafa bo`lib so`zlari va so`z birikmalari keltirilgan. Bu 
topshiriqni bajarishda ―O`rnini top‖ o`yinidan foydalanilsa, mavzu bolaning yodida yaxshi 
saqlanib qoladi va dars juda qiziqarli bo`lib o`tadi. 
Muxtasar qilib aytganda, Yoshlikda olingan bilim toshga oʻyilgan naqshga 
mengzaladi. Naqsh mahorat bilan ishlanishi yoki, aksincha, boʻlishi mumkin. Shu bois 
oilada farzand dunyoga kelishi hamonoq uning taʼlim-tarbiyasiga jiddiy eʼtibor qaratiladi. 
Dastlab ota-ona, mahalla-koʻy, maktabga chiqqach esa oʻqituvchilar zimmasiga jiddiy 
masʼuliyat yuklanadi. Mamlakat kelajagining bunyodkori sanalmish yoshlarning taʼlim 
olishida darsliklarning xizmati beqiyos. Oʻquvchilarning risoladagidek bilim olishi, ularni 
mustaqil hayotga tayyorlash, bilim samaradorligini oshirishda maktab darsliklari asosiy 
vositalardan biridir. Oʻquvchi darslikdan bilim oladi, tajriba toʻplaydi va uni oʻz hayotida 
qoʻllashni oʻrganadi. Shunday ekan, darsliklarning mukammalligi har makon va zamonda 
ham muhim ahamiyat kasb etadi. Eʼtiborsizlik tufayli unda yoʻl qoʻyilgan birgina xato 
ulgʻayib kelayotgan oʻquvchi hayotini tamomila teskakri tomonga burib yuborishi hech gap 
emas. Yurtimizda taʼlim tizimi, xususan, darsliklarga Prezident darajasida diqqat-eʼtibor 
qaratilayotgani zamirida katta maqsad va maʼno mujassam.