Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
344 
Barchamizma ma‘lumki, hozirgi kunda hukumatimiz tomonidan ta‘limning yanada 
rivojlanishi uchun turli sa‘yi-harakatlar amalga oshirilmoqda. Ana shunday urinishlardan 
biri dars sifatini oshirish, uning mazmunli bo‘lishiga ko‘maklashish hisoblanadi. Dars 
jarayonining qiziqarli va sermazmun o‘tkazilishi bevosita o‘qituvchi mahorati hamda darsda 
qo‘llaniladigan turli o‘quv mashqlari , didaktik o‘yinlarga bog‘liq bo‘lib, ular bilan amaliy 
tarzda ishlash o‘quvchilar dunyoqarashini hamda fanga bog‘liq bo‘lgan ilmlarini yanada 
yuksaltirishga xizmat qiladi[8]. Biz siz bilan tahlil qilmoqchi bo‘lgan ushbu maqolada ona 
tili darslari va ularda qo‘llaniladigan fanga oid mashqlar hamda turli lingvistik o‘yinlar 
xususida tahlil olib boramiz. 
Ona tili fani o‘quvchilar savodxonligini tilshunoslik nuqtayi nazaridan oshirishga 
xizmat qiluvchi muhim fan tarmog‘i hisoblanadi. Aytish lozimki, ona tili darslariga dars 
jarayonida turlicha yondashish ushbu yo‘nalishning yanada o‘quvchilar uchun 
oydinlashuviga xizmat qiladi. Ona tilini fanini o‘qitish jarayoni quyidagilarni o‘z oldiga 
maqsad qiladi: 
- O‘quvchilarning tilga oid bilim, ko‘nikma, malakalarini oshirish; 
- O‘quvchilarda fikrlash ko‘nikmasini shakllantirish; 
- Og‘zaki nutq savodxonligini yuksaltirish; 
- Yozma nutqqa oid malakani rivojlantirish va hokazo[7]. 
Demak, yuqoridagi holatlarni o‘zida mujassam etgan ona tili fani hozirda ta‘lim 
sohasini yanada taraqqiy etishiga xizmat qiluvchi asosiy fanlardan biri sanaladi. 
Maktab o‘quvchilari bilan ishlash jarayonida ona tili fanining o‘tilishida o‘qituvchi 
mahorati o‘ta muhimlikka ega. Negaki o‘qituvchi tomonidan qo‘llaniladigan turli metodlar, 
o‘quv mashqlari, lingvistik o‘yinlar dars asosini tashkil etishi barchamizga ma‘lum, Har bir 
sinf yoshiga mos holda tanlangan mashqlar, o‘yinlar ularda mavzuga oid bilimlarning 
yanada ildamlashuviga sabab bo‘ladi. Shu o‘rinda savol tug‘ilishi tabiiy: xo‘sh, dars vaqtida 
qanday o‘quv topshiriqlari bilan ishlash lozim, qanday lingvistik o‘yinlar o‘quvchilar uchun 
foydali sanaladi? 
Ona tili darslarida o‘quv mashqlarini amalga tatbiq qilish uchun ularning quyidagi 
sifatlarga javob berishini ta‘kidlash o‘tishimiz zarur, birinchidan, ona tili darslari uchun 
tanlab olingan o‘quv mashqlari o‘quvchilarning yoshiga, dunyoqarashiga , ruhiyatiga 
monand bo‘lmog‘i kerak[7]. Ya‘ni bolaning har tomonlama shakllanishini hisobga olgan 
holda olingan mashq tizimi ular uchun tushunarli hamda oson bo‘lishiga yordam beradi. 5-
sinflar uchun yaratilgan ona tili darsligining ―Bo‘g‘in va uning ahamiyati‖ mavzusidan 
olingan 95-mashq va mashq topshirig‘iga e‘tibor bering[2]: 
95-mashq. Ushbu hikmatlarni tinglang. Mazmuni yuqoridagi matnga mos kelmagan 
hikmatni ajratib, so‘zlarni bo‘g‘inga bo‘lib chiqing. 
Yaxshilik qil, daryoga tashla: baliq bilar, baliq bilmasa, Xoliq bilar. (Maqol)… 
Yuqoridagi mashqda ko‘zga tutilgan maqsad o‘quvchilarni hikmatlar bilan tanishtirish 
hamda jumladagi bo‘g‘inlarni ajrata olish ko‘nikmasini yanada shakllantirish hisoblanadi. 5-
sinf o‘quvchilari uchun tanlab olingan ushbu mashq ular uchun har tomonlama mos hamda 
yoshga oid hisoblanadi. 

---