Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

Didaktik o„yinlar 
Matematika darslarida didaktik o‗yinlardan, matematikaga oid she'rlardan foydalanish 
o'quvchilar zehnini o'stirish, tez hisoblash ko'nikmalarini oshirishga xizmat qiladi.
Boshlang‗ich sinf o‗quvchilari uchun yaratilgan elektron darslik, qo‗llanma va 
taqdimotlardan o‗quv jarayonida keng foydalanilmoqda. Matematika fanlarini o‗qitishda 
axborot texnologiyalari yordamida turli xil ko‘rgazmali slaydlardan dars jarayonlarida 
foydalanish mumkin. Masalan: matematika fanida oddiy amallardan foydalanib, slaydlar 
yordamida masalalar yechish, turli xil hisob-kitobli o‗yinlar tashkil qilish mumkin. Ushbu 
usullardan foydalanish yosh va bilimga chanqoq o‗quvchining og‗zaki nutqini 

---

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
173 
rivojlanishiga, og‗zaki hisoblash malakasini oshishiga, ijodkorlik, izlanish va fikrlash 
qobilyatini rivojlanishiga turtki bo‗ladi. 
«Matematik topishmoq» o„yini 
Boshlang‗lch sinflarda o‗tiladigan matematika darslarining sifatini yanada 
takomillashtirishda, o'quvchilarga chuqurroq bilim o'rgatishda, fikrlash qobiliyatini 
o‗stirishda matematik topishmoqlarning ahamiyati katta. Masalan, uyingizning raqamini va 
yoshingizni nechidaligini aytib bermoqchiman. Buni quyidagicha bajaramiz. Uyingizning 
tartib raqamini yozing, uni 2 marta orttiring, natijaga 3 ni qo‗shing, keyin 50 ga 
ko‗paytiring, ko‗paytmaga o‗z yoshingizni, yana 65 ni ham qo‗shing, chiqqan natijadan
215 ni ayiring. Natijani ayting. 
Uyning tartib raqami 47, 47 
· 
2 = 94 bo‗ladi, 94 ga 3 ni qo‗shsak, 97 
bo‗ladi, keyin natijani 50 ga ko‗paytirsak, 4850 hosil bo'ladi, hosil bo'lgan ko‗paytmaga o‗z 
yoshingizni qo‗shsak, 4912 hosil bo‗ladi, unga 65 ni qo‗shsak, 4977 bo'ladi, chiqqan 
natijadan 215 ni ayirsak, 4762 hosil bo'ladi. Natijani ayting: 4762 hosil bo'lgan natijadan 
qanday xulosaga kelish mumkin? Natijadan ko'rinib turibdi: oxirgi ikkita raqam necha 
yoshda ekanligingizni, 
qolgan oldingi raqamlar uy raqamingizni bildiradi. Demak, uy raqamingiz
47, yoshingiz 62 da ekan. Ana shunday matematik topishmoqlardan o‗quvchilarning 
o‗zlariga ham topib kelish topshirig'i beriladi. Bunday matematik topishmoqlar 
o'quvchilarning bilimini mustahkamlash, fikrini charxlashga yordam beradi. 
Matematikadan boshlang‘ch ta‘lim - tarbiyaviy vazifalarini nazariy bilimlar tizimi 
asosidagina hal etishi mumkin. Bu ilmiy dunyoqarash, psixologiya, didaktika, matematikani 
o‗qitish nazariyasini o‗z ichiga oladi. Biroq birgina nazariy bilimlarning o‗zi yetarli emas. 
0‗qitishning ma‘lum mazmuni va o‗quvchilarning aqliy faoliyati saviyasi bilan 
ta‘sirlanadigan u yoki bu o‗quv yo‗nalishi uchun eng samarali usullarni qollay bilish darsga 
tayyorlanishda yoki darsning o‗zida yuzaga keladigan aniq metodik vazifalarni hal etishni 
bilishi zarur. Boshlang‘ch sinflarda bolalarning aqliy rivojlanishlariga asos solinishi sababli 
boshlang‘ch sinf o‗qituvchisi uchun o‗quvchilarning aqliy faoliyatlari darajasini va 
imkoniyatlarini bilish hamda hisobga olish muhimdir.