Zamonaviy qurilish materiallari va konstruksiyalari

5.2 Pardevorlar uchun zamonaviy matiriallar 
Pardevorlar – 
binoning ichki xajmlarini asosiy devorlar bilan 
bo‘lingan mayda xonalarga bo‘ladilar. Odatda pardevorlar yuk 
ko‘taradigan element bo‘lib xizmat qilmaydilar, ammo binoning 
funktsional sifati ularning konstruktiv yechimlariga (ishonchli tovush 
izolyatsiyasi) bog‘liq. 
 
Ular mustahkam va pishiq bo‘lishlari zarur va ma’lumsanitar-
gigienik talablarga (yuzalari silliq, tozalash oson bo‘lishi, tirqishlari 
bo‘lmasligi lozim) javob berishlari lozim. Shuni esda tutish zarurki, turar 
joy binolaridagi pardevorlarning yuzalari asosiy devor yuzasidan 
taxminan 2,5 marta ko‘p, ularni barpo etish uchun esa binoni qurishga 
ketadigan mehnat sarfini 20%ini tashkil etadi.
O‘lchami, konstruksiya turi va foydalaniladigan materialiga ko‘ra 
pardevorlar quyidagiga bo‘ladilar: 
Panelli yoki butunlay tayyor: xona balandligiga teng o‘lchamdagi 
elementlardan tayyorlangan; 
Plitali: ergometriya nuqtai nazaridan maksimal ruxsat etiladigan 
massa va o‘lchamlarga ega plita va bloklardan tayyorlangan; 
Kichik o‘lchamli materiallardan - g‘isht, shishabloklar, sopol, 
yengil beton toshlaridan qurilgan. 
Vazifasiga ko‘ra pardevorlar
- statsionar va o‘zgaradigan bo‘ladi.
Barpo etilgan materialiga ko‘ra pardevorlar quyidagilarga 
bo‘linadi: 
• g‘ishtli: sopol yoki silikat g‘ishtdan (toshdan); 
• gipsli: gipskarton, gips-tolali plitadan; 
• betonli, yengilbetonli, gipsbetonli; 

---

39 
• yog‘ochli va yog‘och mahsulotli: taxtadan, shitlardan, DSP, DVP, 
fibrolitdan; 
• shishadan: shishablok yoki shishapaketlardan; 
• organik shishadan: akril shishadan.
Konstruksiyasiga 
ko‘ra pardevorlar bir qatlamli (bir turli) va ko‘p 
qatlamli (bir necha turdagi materiallardan), yaxlit, sinchli bo‘ladi. 
Sinchli pardevorlar ko‘p tarqalgan bo‘lib, sinch, to‘ldiruvchi va 
qoplamadan tashkil topgan bo‘ladi. Pardevorlarning sinchlari po‘lat, 
alyumin, yog‘och va plastmassa elementlaridan barpo etilishi mumkin. 
Turar-joy binolarida pardevorlar xonalararo va kvartiralararo, 
sanuzellar va oshxonalarni to‘suvchi, shuningdek ofis pardevorlari 
bo‘ladi. 
Ma’lum xollarda pardevorlarga maxsus talablar qo‘yiladi: olov va 
suv ta’siriga chidamlilik, mix qoqilish xususiyati va boshq. 
Ommaviy turar-joy qurilishida panelli pardevorlar (gipsbetonli, 
keramzitbetonli, temirbetonli va betonmas matriallardan) uzoq vaqt 
pardevorlarning asosiy turlari bo‘lib hisoblanar edi.