|
ONA TILI DARSLARIDA KICHIK GURUHLARDA ISHLASH
Amanova Nazira
Boshlang’ich sinf o’qituvchisi Buxoro viloyati G’ijduvon tumani 17- umumiy o’rta ta’lim
maktabi
Interfaol ta’lim jarayonida dars o’quvchilarning o’zaro muloqotlari asosida amalga oshiriladi.
Interfaol so’zi ingliz tilidan olingan bo’lib, ya’ni “interakt”, “inter”-o’zaro, “akt”-harakat, ta’sir, faollik
ma’nolarini bildiradi.
Interfaol metod– bu o’quvchi bilan o’qituvchi o’rtasida ta'limni o’zlashtirish munosabatlarini
kuchaytirish, faollashtirish demakdir. Interfaol metod o’qituvchi bilan o’quvchini hamkorlikda ishlash
vositasida dars samaradorligini oshirishga yordam beradi. Interfaol metod o’quvchini mustaqil fikrlashga
undaydi. Interfaol metodlarni o’quv jarayoniga joriy etishning asosiy maqsadi shuki, dars qaysi shaklda,
qayerda o’tkazilmasin ,darsda o’qituvchi bilan o’quvchining hamkorlikda ishlashini tashkil etishdir.
O’qituvchi darsda turli muammoli vaziyatlar hosil qilgan holda o’quvchilarni turli muammolarga jalb
etishi, ularning harakatlarini faollashtirishi va natijada o’quvchilarning o’zlashtirishlarini ta'minlashi lozim.
Bunda o’qituvchi asosan yo’l yo’riq ko’rsatuvchi, xulosalovchi, kuzatuvchi vazifasini bajaradi. Interfaol
metod orqali o’quvchilarning mustaqil fikrlash qobiliyatlari rivojlantirilib, ularda erkin fikrlash, mustaqil
qaror qabul qilish, hissiyotlarini boshqara olish, tanqidiy va ijodiy fikr yuritishning rivojlanishiga zamin
tayyorlaydi. Darsning mazmunli va samarali o’tishi uchun kichik guruhlarda ishlash qo’l keladi, chunki
bunda har bir o’quvchi o’zi va guruhi uchun kurashadi. Kichik guruhlarda ishlash an'anaviy darsdan nimasi
bilan farq qiladi. O’quvchilar faol ishlaydilar va topshiriqlarni bajarishga mas'uliyat bilan qaraydilar.
O’quvchilar jamoa bo’lib fikr-mulohazalarini muhokama qiladilar. Tushuntirish uchun bir–birlarini
tinglaydilar, savollar beradilar. Bir – birlariga yordam beradilar. Guruh ishlarida o’quvchilar o’zlarini erkin
tu’tadilar, o’ziga nisbatan ishonch paydo bo’ladi. O’qituvchi mavzu bilan tanishib chiqishi va uning
mazmuniga oid muammolarni belgilashi, guruhda ishlashning eng samarali yo’llarini belgilab olishi kerak.
Masalan: guruhni 4 ta kichik guruhga bo’lib, guruhlarga topshiriq beradi va vaqtni belgilaydi va
mustaqkamlash darsi o’tilsa, topshiriqlarni bajarish uchun 10 daqiqa beradi. O’quvchilar guruhda ish
boshlaganda bir – birlariga savollar beradilar, egallagan bilimlari bo’yicha o’zaro fikr
almashadilar.O’quvchilar guruhlarda ish bilan band bo’lgan vaqtda o’qituvchi xona bo’ylab yuradi, u
211
barchani kuzatib topshiriqni izohlab beradi, yordamga muxtojlik sezayotganlarga yordam ko’rsatadi,
hamda dars mavzusi bilan band bo’lishini kuzatadi. Vaqt tugagandan so’ng hammaning e'tiborini doskaga
jalb qiladi. va har bir guruhdan bittadan vakil doskaga chiqib, guruh bajargan ishni butun guruh oldida
taqdim etadi. Har bir guruh taqdimotidan so’ng boshqa guruhdagilar savol beradilar. O’qituvchi ham guruh
ishlarini yakunlab bo’lgandan so’ng, ularga izoh beradi: xatolari bo’lsa, to’qrilaydi va xulosalaydi, guruh
ishini baholaydi. Guruh bilan ishlashni tashkil etishda quyidagi tamoyillarniesdan chiqarmaslik kerak:
1. Guruhlar tarkibi 3-7 o’quvchidan iborat bo’lishi kerak. O’quvchilar sonini ko’paytirish guruhlarda
ishlash jarayonini qiyinlashtiradi va ba'zi o’quvchilarning chetda qolib ketishiga sabab bo’ladi. Ba’zan esa
o’rtaga tashlangan fikrlar ko’payadi va natijada bu javob variantlarini qayta ishlashda o’quvchi qiynaladi.
Natijada esa ba’zan to’g’ri javoblar chetda qolib ketadi.
2. Guruhlar tarkibini o’zgartirib turish kerak. Har bir darsdan yangi guruhni tashkil etish lozim. Bu
hamma bolalarni bir birlari bilan do’stona munosabatda ishlashlarining imkonini tug’diradi.
3. Guruhda og’il va qiz bolalardan bir xil guruh bo’lib qolmasligiga e'tibor berish lozim.
4. Guruh tarkibini o’qituvchi belgilashi lozim: har bir guruhga qobiliyatli o’quvchilar bo’lishiga,
qobiliyatli o’quvchilardan guruh tuzilib qolmasligiga e'tibor berish kerak. 5. Guruh ishining taqdimotini
o’tkazish, yakunlash va ularni rag’batlantirib borish kerak. Kichik guruhlarda ishlash o’quvchining
psixologik jihatdan rivojlanishiga ham quyidagicha ta'sir ko’rsatadi: -avvalo o’quvchilar notanish
masalalarni ko’rib chiqib, qaror qabul qilishda, har bir ishtirokchi guruh ishining yaxshi natijasi uchun
mas'uliyatni sezgan holda ishga kirishadi; kichik guruhlarda ishlaganda kamgap o’quvchilar o’zlarini
erkinroq his qiladilar; -o’quvchilarning o’zlariga bo’lgan ishonchlari oshadi va kelajakda boshqa
masalani muhokama qilishda o’z fikrlarini bildirib, faol ishtirok etadilar; -shu uslub yordamida uyatchan
o’quvchilar o’z fikrlarini o’rtaga tashlashni o’rganadilar. Xulosa qilib aytganda, hozirgi zamon pedagogika
nazariyasi va amaliyoti tendensiyalaridan biri- bu an’anaviy o’qitish doirasidan chiqishga intilish, o’quv
jarayoniga zamonaviy nuqtai nazardan yondashishdir, ya’ni interfaol usullardan foydalanish.
Adabiyotlar: 1.N.S.Sayidahmedov “Ilg’or pedagogik texnologiya” 2.J.G’.Yo’ldoshev “Ilg’or
pedagogik texnologiya” Toshkent,”Fan”,2004 yil.
212
Do'stlaringiz bilan baham: |
